Vừa qua, trên mạng xã hội xuất hiện một số thông tin mang tính chất bình luận, suy diễn, chưa hiểu đúng về quy định của pháp luật đối với hành vi bán xăng dầu có các cột bơm mini, trụ bơm lắc tay, qua thùng, can, chai và các dụng cụ chứa đựng khác.
Theo Bộ Công Thương, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã ban hành Chỉ thị số 09/CT-BCT ngày 4/11/2022 chỉ đạo lực lượng quản lý thị trường trong cả nước phối hợp các cơ quan chức năng tại địa bàn, trong đó có nội dung: “Kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật đối với hoạt động kinh doanh xăng dầu, đặc biệt là các hành vi găm hàng, tạo khan hiếm nguồn cung xăng dầu; hành vi bán xăng dầu có các cột bơm mini, trụ bơm lắc tay, qua thùng, can, chai và các dụng cụ chứa đựng khác, trừ trường hợp thương nhân là hộ kinh doanh, trạm cấp phát xăng dầu thuộc lực lượng vũ trang thuộc địa bàn miền núi, vùng cao theo quy định của pháp luật đã được Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố cho phép làm đại lý bán lẻ xăng dầu với quy mô, trang thiết bị phù hợp với điều kiện kinh doanh xăng dầu ở khu vực đó…"
Bộ Công Thương khẳng định chỉ đạo của Bộ Công Thương là cần thiết và theo đúng quy định tại điều 35, Nghị định số 99/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực dầu khí, kinh doanh xăng dầu và khí nhằm đảm bảo ổn định thị trường xăng dầu trong nước, tránh tình trạng đầu cơ, trục lợi, bán hàng sai quy định, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn về cháy nổ...
Hiện tại, pháp luật không quy định cấm người tiêu dùng mua xăng bằng chai, can đem về. Bởi lẽ xăng dầu không chỉ phục vụ cho nhu cầu về phương tiện đi lại như xe ôtô, xe máy… Rất nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ có thể dùng để chạy động cơ như vận hành máy xay xát tại nhà, chạy ghe, thuyền tại vùng sông nước và rất nhiều loại động cơ khác.
Tuy nhiên, xăng dầu là mặt hàng đặc biệt và là ngành kinh doanh có điều kiện nên việc kinh doanh xăng dầu phải tuân thủ quy định của pháp luật, phải đăng ký với cơ quan quản lý nhà nước và được cấp phép.
Mặt khác, người kinh doanh buôn bán, vận chuyển xăng dầu phải đáp ứng nhiều quy định về kho chứa, phòng cháy-chữa cháy, chất lượng, nhân viên; pháp luật nghiêm cấm tích trữ, đầu cơ, mua bán lại xăng dầu trái phép để kiếm lời.
Điều 35, Nghị định 99/2020/NĐ-CP của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực dầu khí, có hiệu lực từ ngày 11/10/2020, quy định mức phạt với hành vi vi phạm quy định khác về bán lẻ xăng dầu như sau: “Phạt tiền từ 3 triệu đồng đến 5 triệu đồng đối với hành vi bán xăng dầu qua các cột bơm mini, trụ bơm lắc tay, qua thùng, can chai và các dụng cụ chứa đựng khác trừ thương nhân là hộ kinh doanh, trạm cấp phát xăng dầu thuộc lực lượng vũ trang (quốc phòng, công an) thuộc địa bàn miền núi, vùng cao theo quy định của pháp luật được Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương cho phép làm đại lý bán lẻ xăng dầu với quy mô, trang thiết bị phù hợp với điều kiện kinh doanh xăng dầu ở khu vực đó."
[Kiểm tra lý do tạm ngưng bán, xử lý nghiêm vi phạm kinh doanh xăng dầu]
Với quy định này, nhiều người nhầm tưởng hành vi mua xăng qua thùng, can, chai là hành vi bị cấm. Tuy nhiên, quy định này chỉ áp dụng với cây xăng (thương nhân kinh doanh xăng dầu).
Mặt khác, ngay trong Điều 35 đã tính đến những yếu tố đặc thù khi quy định rõ: "Trừ thương nhân là hộ kinh doanh, trạm cấp phát xăng dầu thuộc lực lượng vũ trang (quốc phòng, công an) thuộc địa bàn miền núi, vùng cao theo quy định của pháp luật được Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương cho phép làm đại lý bán lẻ xăng dầu với quy mô, trang thiết bị phù hợp với điều kiện kinh doanh xăng dầu ở khu vực đó."
Sở dĩ có quy định này vì bán hàng qua can, thùng, trụ xăng mini thường không đảm bảo an toàn cháy nổ, không tuân theo những tiêu chuẩn đảm bảo quy định của pháp luật đối với kinh doanh xăng dầu - mặt hàng kinh doanh có điều kiện.
Ngoài ra, việc tích trữ xăng dầu không có thể gây cháy nổ nếu không bảo đảm an toàn. Theo Luật Phòng cháy chữa cháy 2001 (sửa đổi bổ sung năm 2013), việc sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép chất nguy hiểm về cháy, nổ là hành vi bị nghiêm cấm, có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.
Văn bản chỉ đạo của Bộ Công Thương đã nêu rõ chỉ xử lý hành vi bán xăng dầu qua các cột bơm mini, trụ bơm lắc tay, qua thùng, can chai và các dụng cụ chứa đựng khác, chứ không phải hành vi mua xăng bằng can, chai, thùng và các vật chứa khác.
Theo Bộ Công Thương, tại khoản 4 Điều 32 Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định rõ: Phạt tiền từ 15 triệu đồng đến 25 triệu đồng đối với cá nhân có hành vi tàng trữ trái phép chất, hàng hóa nguy hiểm về cháy, nổ.
Đối với tổ chức có cùng hành vi vi phạm, mức phạt tiền gấp 2 lần mức phạt tiền đối với cá nhân. (khoản 2 Điều 4 Nghị định 144/2021/NĐ-CP). Hành vi tàng trữ xăng dầu có thể chịu trách nhiệm về tội "Vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy" theo quy định tại Điều 313 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017).
Mới đây, Bộ Công Thương cũng vừa có các công văn gửi tới một số bộ, ngành, đơn vị gồm Bộ Công an, Bộ Tài chính, Bộ Giao thông Vận tải, Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam, các Công ty trách nhiệm hữu hạn Lọc hóa dầu Nghi Sơn, Bình Sơn và Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố, đề nghị tăng cường các biện pháp hỗ trợ nhằm bảo đảm nguồn cung ứng xăng dầu cho thị trường nội địa./.