Một đoạn đê ở cửa biển Khánh Hội (huyện U Minh) được kè rọ đá. (Ảnh: Lê Huy Hải/TTXVN)Cà Mau đang bước vào những tháng gió Tây Nam bắt đầu hoạt động mạnh. Đây cũng là lúc những cơn sóng bạc đầu thay nhau tàn phá rừng phòng hộ, xâm thực thân đê biển Tây.
Nhiều điểm sạt lở mới phát sinh ngày càng nghiêm trọng khiến cho cuộc sống người dân sống ven đê trở nên không an toàn.
Nước đã tới chân đê
Là một trong những tỉnh có bờ biển dài với ba mặt giáp biển (trên 254km), Cà Mau luôn là điểm nóng xảy ra sạt lở mỗi khi bước vào mùa mưa bão; trong đó, khu vực từ Hương Mai đến Tiểu Dừa của huyện U Minh với chiều dài hơn 5km, đang trong tình trạng sạt lở ở mức cực kỳ nguy hiểm, có nguy cơ xảy ra tình trạng vỡ đê bất cứ lúc nào.
Xóm biển Hương Mai, xã Khánh Tiến, huyện U Minh là nơi sinh sống của nhiều hộ dân di cư tự do, hành nghề đi biển. Thế nên dù Khu tái định cư Hương Mai được xây dựng vẫn còn hơn chục căn nhà tạm bợ cứ thế chơi vơi nằm sát ngay mé biển.
Biển Tây của Cà Mau luôn luôn động, với gió cấp 7, cấp 8, gây ra sóng to làm sạt lở nhiều dải rừng phòng hộ biển Tây. Từ năm 2007 đến nay, bờ biển Cà Mau bị sạt lở bình quân 15 m/năm, có đoạn sạt lở đến 50 m/năm, làm mất đi diện tích rừng phòng hộ gần 305 ha/năm.
Ông Nguyễn Long Hoai, Chi cục trưởng Chi cục Thuỷ lợi tỉnh Cà Mau, cho biết: “Vào mùa gió Tây Nam chưa lâu nhưng trên đê phòng hộ biển Tây đã xuất hiện gần 20 điểm sạt lở. Diễn biến của biến đổi khí hậu ngày càng trở nên rõ nét, thường xuyên uy hiếp đến đê biển của tỉnh Cà Mau. Trong năm 2015, sự uy hiếp diễn ra thường xuyên hơn, nguy hiểm hơn. Đai rừng phòng hộ ngày càng mất dần. Qua khảo sát đoạn từ Sông Đốc đến Tiểu Dừa, giáp ranh Kiên Giang thì đai rừng phòng hộ chỉ còn trên dưới 50m, còn rất nhiều đoạn chỉ 30m và thậm chí chỉ còn trên dưới 10m là sạt lở tới chân đê biển, riêng những đoạn này đã 6km. Các xã Khánh Tiến (huyện U Minh), Khánh Bình Tây, Khánh Bình Tây Bắc (huyện Trần Văn Thời)… với tổng chiều dài gần 20km cũng là những khu vực có tình trạng sạt lở trong diện đặc biệt nguy hiểm mà nếu không có giải pháp phù hợp khắc phục thì đê biển ở những đoạn này sẽ bị vỡ bất cứ lúc nào.”
Nói về tình hình sạt lở ngày một nhanh dọc theo tuyến đê biển Tây trong những ngày qua, ông Hoai cho biết rừng phòng hộ và cả đê bị tác động nhanh và mạnh nhất là vào mùa gió Tây Nam. Cứ qua một mùa mưa bão, đai rừng phòng hộ ven biển (nơi chưa có kè) lại bị khoét sâu, có nơi từ 15-20m, thậm chí 30m, thân đê ngày càng bị đe doạ nghiêm trọng hơn. Ðiều đó đồng nghĩa với sản xuất và đời sống của 1.000 hộ dân sống ven theo đê cũng vì thế mà bị đe doạ do tình trạng xâm mặn, nguy cơ vỡ đê.
Tập trung bảo vệ đê trước mắt, chờ giải pháp lâu dài
Trước tình hình phát sinh nhiều điểm sạt lở như hiện nay, tỉnh Cà Mau đã tập trung cử người túc trực tại các điểm phát hiện sạt lở 24/24 giờ để kịp thời báo cáo tình hình.
Bên cạnh đó, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chỉ đạo Chi cục Thủy lợi tập trung huy động mọi lực lượng nhằm gia cố bằng kè bản nhựa và cừ tràm để chống sạt lở tạm thời tại những đoạn nguy hiểm để tránh vỡ đê. Tuy nhiên, đây chỉ là những giải pháp tình thế, tạm thời bởi nếu không có giải pháp căn cơ để bào vệ tuyến đê phòng hộ biển Tây - là hành lang bảo vệ trên 26.000 hộ dân và cho gần 130.000ha đất sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng hệ nước ngọt của U Minh, Trần Văn Thời thì rất khó để Cà Mau giữ được nguyên vẹn hệ sinh thái ngọt.
Nói về giải pháp lâu dài, ông Hoai cho biết: “Bằng nhiều nguồn vốn, tỉnh đầu tư hơn 500 tỷ đồng tạm khắc phục sạt lở ven biển tại những điểm xung yếu, với tổng chiều dài hơn 17,2km, bằng giải pháp kè bản nhựa, kè rọ đá, kè ngầm tạo bãi; trong đó, giải pháp kè ngầm chắn sóng tạo bãi (đang thực hiện chiều dài khoảng 10.000m) được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các ngành chức năng đánh giá là khá tối ưu. Khảo sát gần đây cho thấy, những đoạn kè ngầm hiện đất bùn đã lắng lọc và bồi tụ, cây rừng như mắm, đước đã tái sinh, phát triển tốt. Chỉ với giải pháp này, việc tái tạo bãi và phục hồi rừng phòng hộ mới hy vọng giữ được các tuyến đê biển."
Tuy giải pháp đã có nhưng điều khó khăn nhất hiện nay chính là kinh phí đầu tư cho mỗi mét kè ngầm quá cao. Trung bình mỗi km phải đầu tư gần 30 tỷ đồng. Để giảm chi phí đầu tư, tăng số km kè được xây dựng, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã nghiên cứu, chọn giải pháp thay thế đá hộc giữa các hàng cọc bằng cừ tràm và giảm mật độ cọc cặm. Theo cách này, mỗi km kè ngầm tạo bãi chỉ phải đầu tư 15-20 tỷ đồng.
Bằng cách giảm chi phí xuống mức thấp nhất, cùng với nguồn ngân sách từ chương trình nâng cấp đê biển Tây nằm trong chương trình thích ứng với biến đổi khí hậu và nước biển dâng đã được Chính phủ phê duyệt, Cà Mau có thể tạm khắc phục những đoạn sạt lở xung yếu./.
