Các nhà chức trách Chile thông báo thi thể đại văn hào Pablo Neruda đã được đưa về trụ sở Quốc hội ở thành phố Valparaiso để tiến hành lễ tưởng niệm trong ngày 25/4 và sau đó đưa về chôn cất tại Isla Negra, cách thủ đô Santiago 111km về phía Tây.
Thi hào Neruda, giải thưởng Nobel văn học năm 1971 và là người được Tổ chức Văn hóa châu Mỹ bình chọn có ảnh hưởng nhất đối với nền văn hóa Mỹ Latinh, mất đột ngột vào ngày 23/9/1973, chỉ hai tuần sau khi xảy ra cuộc đảo chính của độc tài quân sự Augusto Pinochet.
Cái chết của ông để lại nhiều nghi vấn trong lòng những người mến mộ và theo đuổi lý tưởng cánh mạng không chỉ tại Chile mà tại khắp khu vực Mỹ Latinh. Năm 2011, Đảng Cộng sản Chile yêu cầu các cơ quan chức năng điều tra cái chết của Neruda, sau khi ông Manuel Araya - lái xe riêng của nhà thơ - khẳng định rằng ông bị các mật vụ của chế độ độc tài đầu độc chứ không phải do chết vì bệnh ung thư tiền liệt tuyến. Thi thể của đại văn hào được khai quật vào tháng 4/2013 để phục vụ công tác điều tra.
Thẩm phán Mario Carroza, người thụ lý vụ điều tra, khẳng định không có đủ chứng cứ để đưa ra kết luận về việc ông bị sát hại nhưng cũng thừa nhận việc chính phủ độc tài không thực hiện các quy trình y học cần thiết sau cái chết của ông cho thấy "nhiều khả năng có sự can thiệp từ bên ngoài.” Các mẫu xét nghiệm sẽ được tiếp tục tiến hành điều tra đề tìm ra nguyên nhân liên quan tới cái chết của ông.
Tuy nhiên, trong các mẫu xét nghiệm được gửi tới các phòng thí nghiệm ở Canada và Đan Mạch hồi tháng Hai vừa qua, các chuyên gia đều khẳng định “nhiều khả năng” nhà thơ Neruda bị sát hại. Trong khi đó, thân nhân của ông Neruda khẳng định trong thời gian nằm viện trước khi chết, ông đã bị tiêm một loại thuốc được sử dụng nhiều dưới thời độc tài (1973-1990) để thủ tiêu những người đối lập, khiến ông thiệt mạng.
Một chi tiết khác làm tăng thêm bằng chứng về khả năng ông bị sát hại là việc ông mất chỉ một ngày trước khi lên đường di cư sang Mexico theo lời mời trước đó để tiếp tục lãnh đạo phong trào phản kháng thế lực độc tài. Do là nhân vật nổi tiếng thế giới, nên thời điểm đó, Neruda không chịu cảnh tù đày hoặc bị sát hại công khai như một số lãnh đạo Đảng Cộng sản khác. Tuy nhiên, trước lúc mất, ông gần như bị giới quân sự quản thúc tại gia.
Mới đây, gia đình ông đã quyết định đưa ông về chôn cất tại ngôi nhà nằm cạnh bờ biển tại Isla Negra, nơi ông sinh sống cùng người vợ thứ ba - bà Matilde Urrutia, tới trước khi mất. Trước đây, xác ông cũng được chôn tại ngôi nhà này cùng bà Urrutia.
Thi sỹ - chiến sỹ cách mạng Pablo Neruda được nhiều người nhìn nhận là nhà thơ vĩ đại nhất trong thế kỷ XX của các nước nói tiếng Tây Ban Nha và được các dân tộc Mỹ Latinh tôn vinh vì trí tưởng tượng mãnh liệt, chất trữ tình sâu sắc, luôn nêu cao lý tưởng đấu tranh giải phóng dân tộc và hòa bình thế giới./.