Giáo sư Jeffrey Schott, chuyên gia hàng đầu của Mỹ về Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), mới đưa ra nhận định rằng trong vòng đàm phán lần này, diễn ra ngày 28-31/7, các nước đàm phán TPP sẽ phải giải quyết những vấn đề khó khăn nhất còn tồn tại nhằm hoàn tất về căn bản thỏa thuận thương mại tham vọng này trong tháng 7.
Trả lời phỏng vấn ngày 27/7, Giáo sư Schott, thành viên cao cấp của Viện Kinh tế quốc tế Peterson có trụ sở tại thủ đô Washington, cho biết bộ trưởng của các nước tham gia đàm phán TPP đến Hawaii, Mỹ, lần này với hy vọng có thể hoàn thành ít nhất là về cơ bản các vòng đàm phán.
Tuy nhiên, theo ông, đây chỉ là bước đầu tiên của tiến trình vì các thỏa thuận đạt được còn phải được các nhà lập pháp mỗi nước thông qua và, phải đến đầu năm 2016, hiệp định mới có thể đến tay các nhà lập pháp.
Theo Giáo sư Schott, phần lớn của thỏa thuận đã gần như hoàn tất; hiện chỉ còn một số ít các vấn đề vẫn cần thảo luận. Tuy nhiên, đây lại là những nút thắt "khó khăn nhất, phức tạp nhất hay nhạy cảm chính trị nhất" như vấn đề quyền sở hữu trí tuệ, quy định với các doanh nghiệp nhà nước, điều khoản về lao động và môi trường cũng như giải quyết tranh chấp giữa nhà nước và nhà đầu tư.
Liên quan đến thỏa thuận song phương giữa Mỹ và Nhật Bản, hai nền kinh tế lớn nhất TPP, Giáo sư Schott cho biết dù chưa hoàn thành nhưng hai bên đã có những tiến triển thực chất và đang tiến rất gần tới một thỏa thuận trên cả lĩnh vực nông nghiệp cũng như ôtô.
Ông Schott cũng nhấn mạnh thỏa thuận giữa Washington và Tokyo là điều kiện cần thiết để đàm phán TPP có thể kết thúc vào cuối tháng này.
Theo ông, kể cả không đạt được thỏa thuận trong tuần này, những tiến triển trong đàm phán giữa Mỹ và Nhật Bản sẽ thúc đẩy các đối tác tham gia đàm phán khác đẩy nhanh các cuộc thương lượng về vấn đề xâm nhập thị trường và ban hành luật.
Đề cập việc Canada chưa sẵn sàng mở cửa thị trường sữa và các sản phẩm gia cầm, Giáo sư Schott khẳng định sẽ không có chuyện ký kết TPP mà không có Canada.
Theo ông, do áp lực từ cuộc bầu cử tháng 10 tới, Chính phủ Canada có phần dè dặt trong việc công bố chính sách cải cách quản lý nguồn cung. Tuy nhiên, so với sữa, sản phẩm thịt bò và thịt lợn quan trọng hơn nhiều đối với Canada và Chính phủ Canada cuối cùng sẽ đưa ra đề xuất cải cách chương trình quản lý nguồn cung.
Nhiều hãng truyền thông cho biết mặc dù các bộ trưởng hay đại diện thương mại của 12 quốc gia tham gia TPP có thể sẽ không ký kết một thỏa thuận trong tuần này, vẫn có khả năng đạt được thỏa thuận về cơ bản và để những bất đồng lại thảo luận sau.
Theo kế hoạch, các Bộ trưởng Thương mại của các nước tham gia đàm phán TPP nhóm họp tại Hawaii trong 4 ngày, bắt đầu từ 28/7. Đây được xem là cơ hội cuối cùng để 12 nước đạt được một thỏa thuận trong năm nay, trước khi nước Mỹ chính thức bước vào "mùa bầu cử" năm 2016.
Hy vọng hoàn tất thỏa thuận trong năm nay đã gia tăng sau khi Tổng thống Mỹ Barack Obama hồi cuối tháng trước được Quốc hội nước này trao quyền đàm phán nhanh, theo đó cho phép Nhà Trắng toàn quyền đàm phán các thỏa thuận thương mại với các đối tác bên ngoài và Quốc hội chỉ được quyền bỏ phiếu tán thành hoặc bác bỏ.
Đàm phán TPP được khởi động từ năm 2005 và đến nay đã thu hút sự tham gia của 12 nước gồm Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore, Mỹ và Việt Nam.
Các nước này đang nỗ lực hướng tới việc ký kết thoả thuận trong thời gian sớm nhất, sau khi đã bỏ lỡ hạn chót đặt ra cuối năm 2013.
Theo ước tính, một khi được ký kết, TPP sẽ trở thành khu vực thương mại tự do với 800 triệu dân, chiếm 30% kim ngạch thương mại toàn cầu và gần 40% sản lượng kinh tế thế giới./.
