Được thành lập cách đây gần chục năm, danh tiếng của đội trống nữ làng Đọi Tam,xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên (Hà Nam) hiện đã lan rộng khắp vùng Đồng bằng sôngHồng.
Ban đầu, đội trống nữ được thành lập với mục đích phục vụ cho các lễ hộitruyền thống của làng, nhưng từ mong muốn góp phần quảng bá hình ảnh và văn hóalàng nghề truyền thống, đội trống nữ của làng Đọi Tam đã không quản ngại khókhăn, mang trống đi phục vụ cho nhiều lễ hội trong khu vực, tạo nên một nét đặcsắc riêng.
Ông Đinh Văn Lương, người đã có 12 năm giữ cương vị trưởng thôn Đọi Tamcho biết, vào đầu những năm 2000, các cụ cao niên trong làng và bản thân ôngluôn trăn trở, mong muốn mang hình ảnh chiếc trống làng Đọi đến với người dânmọi miền một cách gần gũi hơn nữa.
Ông Lương mạnh dạn xin ý kiến người dân trong thôn Đọi Tam thành lập mộtđội trống của làng, trước mắt là để phục vụ các lễ hội lớn của địa phương, saulà mang trống đi đánh ở các vùng lân cận. Đây là cách nhanh nhất để đưa tiếngtrống làng Đọi đến với người dân mọi miền.
Ý kiến đưa ra được người dân trong thôn hưởng ứng rất nhiệt tình, chínhquyền cơ sở tạo mọi điều kiện giúp đỡ.
Ngay sau khi thông qua hội nghị dân chủ nhân dân, ông Lương và các cán bộtrong thôn tích cực bắt tay ngay vào việc. Ban đầu, thôn có ý định thành lập độitrống gồm 120 người, nhưng với số lượng thành viên như vậy đòi hỏi sự tổ chứcchuyên nghiệp và kinh nghiệm.
Bàn đi tính lại, con số này được rút xuống còn 60 người, tuy nhiên khi đưara ý tưởng thì mọi người hào hứng, nhưng đến khi vận động người dân vào đội thìthật sự là công việc khó khăn.
Ông Lương cho biết, toàn thôn có 656 hộ với trên 2.400 nhân khẩu thì cótới 80% số hộ theo nghề làm trống, nên người dân rất đắn đo giữa công việc hàngngày và việc bỏ thời gian ra tham gia đội trống.
Nhờ sự động viên kịp thời của Đảng ủy, chính quyền địa phương, cộng với sựnhiệt tình của trưởng thôn cũng như các cán bộ đoàn thể, thôn đã tập hợp đủ 60người tham gia đội trống; trong đó có 48 phụ nữ đứng trong đội hình đánh trống,còn lại là nam giới đảm nhiệm việc đánh đồ đồng, đồ gỗ, thanh la...
Thời kỳ đầu thành lập đội, các hoạt động còn chưa vào nề nếp, thiếu chuyênnghiệp; bên cạnh đó, vấn đề kinh phí ban đầu để trang bị trống, trang phục, kinhphí đi lại, bồi dưỡng cho thành viên trong đội luôn là câu hỏi lớn đối với nhữngngười đứng ra thành lập.
Nhưng, được sự hỗ trợ của người dân trong thôn, cũng như của con em ngườidân Đọi Tam đi làm ăn xa, ngay trong năm 2004, đội trống đã được trang bị đầy đủbao gồm một trống sấm có đường kính 1,5m, hai trống đường kính 1,2m và 45 chiếctrống các loại từ trống giả đồng đến trống cầm tay với tổng trị giá trên 100triệu đồng.
Bài trống đầu tiên người dân làng Đọi được nghe những thành viên tronglàng biểu diễn là bài trống "Khai hội," trong lễ hội của làng tổ chức vào thángGiêng.
Tại Lễ hội Tịch điền - Đọi Sơn năm 2013 mới được tổ chức trên chính quêhương Đọi Tam. Có dịp trò chuyện với chị Lê Thị Thúy Thường, 50 tuổi, thành viênlớn tuổi nhất đội trống, chúng tôi mới cảm nhận được hết những nhiệt huyết và sựđam mê trống của người dân Đọi Tam.
Chị Thường là một trong những thành viên đầu tiên của đội, đến nay đã thamgia được gần chục năm, mỗi năm đi biểu diễn tại hàng chục địa điểm ở nhiều địaphương khác nhau như: Hà Nội, Thanh Hóa, Ninh Bình, Hải Phòng... nhưng chị chưabỏ lỡ một buổi nào.
Hiện, chị Thường đảm nhiệm công việc phụ trách thú y xã, chi hội trưởngHội Phụ nữ thôn và chăm bón cho 1,5 mẫu ruộng, công việc bộn bề nhưng chị luôndành thời gian cho công việc của đội trống, nhất là những dịp chuẩn bị đi biểudiễn ở tỉnh xa.
Chị Thường cho biết, dường như những điệu trống đã ngấm vào máu rồi, khôngthể quên được. Trước đây để tập một bài phải mất cả tuần lễ, nhưng nay thì khôngcần tập nữa, có dịp biểu diễn là đánh được luôn, không ai sai một nhịp nào.
Hiện tại, đội trống nữ của làng Đọi Tam đã đánh thuần thục được sáu bàitrống, có thể biến tấu đa dạng để phục vụ cho nhiều lễ hội, sự kiện khác nhaunhư khai hội, bài đệm, kết hội...
Chị Thường tâm sự, công việc này tuy vất vả nhưng các chị em trong đội đềunhiệt tình, hăng hái tham gia vì ý thức được đây cũng là một cách mang hình ảnhtrống Đọi Tam đến với nhiều vùng, miền, góp phần bảo tồn và phát huy văn hóalàng nghề.
Khi được hỏi tại sao lực lượng chủ lực của đội trống đều là nữ giới, ôngLương cho biết do xuất phát từ thực tế thanh niên nam trong làng phần lớn phảidành nhiều thời gian cho việc sản xuất trống hoặc đi làm xa, do vậy để huy độngcác anh em tham gia đội trống rất khó. Nhưng việc thành lập được đội trống nữcũng là nét đặc sắc riêng- ông Lương dí dỏm nói.
Tuy vậy, để duy trì hoạt động của đội trống và tổ chức cho đội đi đánh ởnơi xa đòi hỏi người đứng đầu phải luôn nhiệt tình, năng nổ, cộng với sự thamgia tích cực của các thành viên cốt cán trong đội.
Ông Lương cho biết thêm, hiện đội có 48 thành viên nữ đều ở độ tuổi từ30-50, là độ tuổi lao động hiệu quả nhất, việc họ bỏ ra thời gian, công sức đểtham gia đội là một điều rất đáng coi trọng.
Cũng như chị Thường và ông Lương, mọi người dân trong làng, nhất là nhữngthành viên trong đội trống luôn mong muốn duy trì hoạt động của đội trống, bởiđây chính là một hoạt động thiết thực góp phần bảo tồn văn hóa làng nghề truyềnthống./.
Ban đầu, đội trống nữ được thành lập với mục đích phục vụ cho các lễ hộitruyền thống của làng, nhưng từ mong muốn góp phần quảng bá hình ảnh và văn hóalàng nghề truyền thống, đội trống nữ của làng Đọi Tam đã không quản ngại khókhăn, mang trống đi phục vụ cho nhiều lễ hội trong khu vực, tạo nên một nét đặcsắc riêng.
Ông Đinh Văn Lương, người đã có 12 năm giữ cương vị trưởng thôn Đọi Tamcho biết, vào đầu những năm 2000, các cụ cao niên trong làng và bản thân ôngluôn trăn trở, mong muốn mang hình ảnh chiếc trống làng Đọi đến với người dânmọi miền một cách gần gũi hơn nữa.
Ông Lương mạnh dạn xin ý kiến người dân trong thôn Đọi Tam thành lập mộtđội trống của làng, trước mắt là để phục vụ các lễ hội lớn của địa phương, saulà mang trống đi đánh ở các vùng lân cận. Đây là cách nhanh nhất để đưa tiếngtrống làng Đọi đến với người dân mọi miền.
Ý kiến đưa ra được người dân trong thôn hưởng ứng rất nhiệt tình, chínhquyền cơ sở tạo mọi điều kiện giúp đỡ.
Ngay sau khi thông qua hội nghị dân chủ nhân dân, ông Lương và các cán bộtrong thôn tích cực bắt tay ngay vào việc. Ban đầu, thôn có ý định thành lập độitrống gồm 120 người, nhưng với số lượng thành viên như vậy đòi hỏi sự tổ chứcchuyên nghiệp và kinh nghiệm.
Bàn đi tính lại, con số này được rút xuống còn 60 người, tuy nhiên khi đưara ý tưởng thì mọi người hào hứng, nhưng đến khi vận động người dân vào đội thìthật sự là công việc khó khăn.
Ông Lương cho biết, toàn thôn có 656 hộ với trên 2.400 nhân khẩu thì cótới 80% số hộ theo nghề làm trống, nên người dân rất đắn đo giữa công việc hàngngày và việc bỏ thời gian ra tham gia đội trống.
Nhờ sự động viên kịp thời của Đảng ủy, chính quyền địa phương, cộng với sựnhiệt tình của trưởng thôn cũng như các cán bộ đoàn thể, thôn đã tập hợp đủ 60người tham gia đội trống; trong đó có 48 phụ nữ đứng trong đội hình đánh trống,còn lại là nam giới đảm nhiệm việc đánh đồ đồng, đồ gỗ, thanh la...
Thời kỳ đầu thành lập đội, các hoạt động còn chưa vào nề nếp, thiếu chuyênnghiệp; bên cạnh đó, vấn đề kinh phí ban đầu để trang bị trống, trang phục, kinhphí đi lại, bồi dưỡng cho thành viên trong đội luôn là câu hỏi lớn đối với nhữngngười đứng ra thành lập.
Nhưng, được sự hỗ trợ của người dân trong thôn, cũng như của con em ngườidân Đọi Tam đi làm ăn xa, ngay trong năm 2004, đội trống đã được trang bị đầy đủbao gồm một trống sấm có đường kính 1,5m, hai trống đường kính 1,2m và 45 chiếctrống các loại từ trống giả đồng đến trống cầm tay với tổng trị giá trên 100triệu đồng.
Bài trống đầu tiên người dân làng Đọi được nghe những thành viên tronglàng biểu diễn là bài trống "Khai hội," trong lễ hội của làng tổ chức vào thángGiêng.
Tại Lễ hội Tịch điền - Đọi Sơn năm 2013 mới được tổ chức trên chính quêhương Đọi Tam. Có dịp trò chuyện với chị Lê Thị Thúy Thường, 50 tuổi, thành viênlớn tuổi nhất đội trống, chúng tôi mới cảm nhận được hết những nhiệt huyết và sựđam mê trống của người dân Đọi Tam.
Chị Thường là một trong những thành viên đầu tiên của đội, đến nay đã thamgia được gần chục năm, mỗi năm đi biểu diễn tại hàng chục địa điểm ở nhiều địaphương khác nhau như: Hà Nội, Thanh Hóa, Ninh Bình, Hải Phòng... nhưng chị chưabỏ lỡ một buổi nào.
Hiện, chị Thường đảm nhiệm công việc phụ trách thú y xã, chi hội trưởngHội Phụ nữ thôn và chăm bón cho 1,5 mẫu ruộng, công việc bộn bề nhưng chị luôndành thời gian cho công việc của đội trống, nhất là những dịp chuẩn bị đi biểudiễn ở tỉnh xa.
Chị Thường cho biết, dường như những điệu trống đã ngấm vào máu rồi, khôngthể quên được. Trước đây để tập một bài phải mất cả tuần lễ, nhưng nay thì khôngcần tập nữa, có dịp biểu diễn là đánh được luôn, không ai sai một nhịp nào.
Hiện tại, đội trống nữ của làng Đọi Tam đã đánh thuần thục được sáu bàitrống, có thể biến tấu đa dạng để phục vụ cho nhiều lễ hội, sự kiện khác nhaunhư khai hội, bài đệm, kết hội...
Chị Thường tâm sự, công việc này tuy vất vả nhưng các chị em trong đội đềunhiệt tình, hăng hái tham gia vì ý thức được đây cũng là một cách mang hình ảnhtrống Đọi Tam đến với nhiều vùng, miền, góp phần bảo tồn và phát huy văn hóalàng nghề.
Khi được hỏi tại sao lực lượng chủ lực của đội trống đều là nữ giới, ôngLương cho biết do xuất phát từ thực tế thanh niên nam trong làng phần lớn phảidành nhiều thời gian cho việc sản xuất trống hoặc đi làm xa, do vậy để huy độngcác anh em tham gia đội trống rất khó. Nhưng việc thành lập được đội trống nữcũng là nét đặc sắc riêng- ông Lương dí dỏm nói.
Tuy vậy, để duy trì hoạt động của đội trống và tổ chức cho đội đi đánh ởnơi xa đòi hỏi người đứng đầu phải luôn nhiệt tình, năng nổ, cộng với sự thamgia tích cực của các thành viên cốt cán trong đội.
Ông Lương cho biết thêm, hiện đội có 48 thành viên nữ đều ở độ tuổi từ30-50, là độ tuổi lao động hiệu quả nhất, việc họ bỏ ra thời gian, công sức đểtham gia đội là một điều rất đáng coi trọng.
Cũng như chị Thường và ông Lương, mọi người dân trong làng, nhất là nhữngthành viên trong đội trống luôn mong muốn duy trì hoạt động của đội trống, bởiđây chính là một hoạt động thiết thực góp phần bảo tồn văn hóa làng nghề truyềnthống./.
Đức Phương (TTXVN)