Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng thừa ủy quyền của Chính phủ trình bày tờ trình và tóm tắt dự thảo Nghị quyết. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)Đối với các dự án giao thông đường bộ, tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) không quá 70% tổng mức đầu tư của dự án, tăng 20% so với mức không quá 50% như quy định hiện hành.
Đây là một trong những điểm đáng chú ý trong tờ trình dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ vừa được Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày trước Quốc hội chiều nay, 27/10.
Tháo gỡ khó khăn cho dự án PPP
Giải trình về sự điều chỉnh này, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho hay theo quy định hiện hành, tỷ lệ vốn nhà nước tham gia vào các dự án PPP không vượt quá 50% tổng mức đầu tư dự án.
Tuy nhiên thực tế hiện nay, một số dự án giao thông đường bộ có tổng mức đầu tư lớn, trong khi nhu cầu vận tải chưa cao nên cần có sự tham gia vốn nhà nước nhiều hơn để đảm bảo tính khả thi khi kêu gọi đầu tư theo phương thức PPP.
Ngoài ra, có một số dự án đi qua khu vực đồng bằng có nhu cầu giải phóng mặt bằng nhiều, chiếm tỷ lệ cao trong tổng mức đầu tư dự án. Đánh giá tổng kết triển khai các dự án giao thông vận tải cho thấy tỷ trọng phần giải phóng mặt bằng bình quân khoảng 15% tổng mức đầu tư dự án (trừ dự án qua đô thị lớn như vành đai 4 Hà Nội chiếm tỷ lệ 23%).
Vì vậy, theo ông Dũng, nếu áp dụng tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án PPP theo quy định hiện hành sẽ khó bảo đảm hiệu quả tài chính và không thể hấp dẫn các nhà đầu tư.
“Chính sách đề xuất nhằm tạo động lực hơn nữa trong việc thu hút, huy động vốn đầu tư tư nhân, bảo đảm hiệu quả tài chính dự án, hấp dẫn các nhà đầu tư và các tổ chức tín dụng. Chính sách này áp dụng cho 1 dự án thuộc địa phận tỉnh Thái Bình”, ông Dũng cho hay.
Về vấn đề này, báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho hay Ủy ban Kinh tế nhận thấy các dự án giao thông đường bộ thường có chi phí thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, tổng mức đầu tư rất lớn, dẫn đến khó khăn trong việc thu hút nguồn vốn ngoài nhà nước tham gia đầu tư.
Do đó, để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc phát triển hệ thống giao thông đường bộ, Ủy ban Kinh tế cơ bản nhất trí với đề xuất tăngtỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư không quá 70% tổng mức đầu tư của dự án đề xuất thí điểm.
Cũng theo ông Thanh, thực tế triển khai thời gian qua cho thấy các dự án giao thông PPP gặp khó khăn nguyên nhân chủ yếu là do cơ chế, chính sách của Nhà nước thiếu ổn định nhưng chưa có cơ chế bảo vệ nhà đầu tư một cách thỏa đáng dẫn đến các tổ chức tín dụng, nhà đầu tư quan ngại việc đầu tư các dự án giao thông PPP.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh báo cáo thẩm tra. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)“Do đó, đề xuất của Chính phủ về tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư sẽ chưa xử lý triệt để được những khó khăn, vướng mắc hiện nay. Đề nghị Chính phủ cần có giải pháp đồng bộ để bảo đảm hiệu quả của chính sách đề xuất,” Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh nói.
Nới quyền cho địa phương trong dự án liên tỉnh
Bên cạnh việc đề xuất tăng tỷ lệ vốn Nhà nước trong dự án PPP đối với các công trình giao thông đường bộ, dự thảo Nghị quyết cũng bổ sung chính sách về thẩm quyền của địa phương trong các dự án liên tỉnh.
Cụ thể, tại Điều 5 của dự thảo Nghị quyết quy định về thẩm quyền thực hiện đầu tư dự án đường quốc lộ, đường cao tốc đi qua các địa phương quy định: Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định giao Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh có khả năng bố trí nguồn vốn đầu tư từ ngân sách địa phương (bao gồm cả vốn hỗ trợ từ ngân sách trung ương nếu có) làm cơ quan chủ quản thực hiện đầu tư dự án đường quốc lộ, đường cao tốc đi qua địa phương mình.
[Thông điểm nghẽn để doanh nghiệp yên tâm đầu tư dự án PPP giao thông]
Giải trình về điểm này, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho hay hiện nhiều địa phương có văn bản đề xuất cấp có thẩm quyền cho phép được giao làm cơ quan chủ quản đầu tư, nâng cấp các đoạn tuyến quốc lộ, cao tốc thuộc địa bàn quản lý nhằm giải quyết những bức xúc về hạ tầng giao thông tại địa phương.
Tuy nhiên quy định hiện hành không cho phép địa phương là cơ quan chủ quản, sử dụng ngân sách địa phương để đầu tư các dự án đầu tư quốc lộ, cao tốc thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách Trung ương.
Vì vậy, chính sách đề xuất nhằm phát huy được tối đa các tiềm năng, lợi thế của địa phương, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ngân sách nhà nước của trung ương và địa phương và trách nhiệm của người đứng đầu địa phương; thuận lợi trong quy hoạch, đấu nối hạ tầng, xác định vị trí các nút giao cần thiết để tạo không gian cho phát triển kinh tế... Chính sách này áp dụng cho 7 dự án thuộc địa bàn các tỉnh Sơn La, Ninh Bình, Hậu Giang, Cần Thơ, Khánh Hòa, Bình Phước.
Dự thảo Nghị quyết cũng đề xuất chính sách về các dự án giao thông đường bộ qua nhiều địa phương quy định tại Điều 6. Theo đó,Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định giao một Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh làm cơ quan chủ quản thực hiện đầu tư dự án giao thông đường bộ qua nhiều địa phương và sử dụng ngân sách địa phương này hỗ trợ vốn đầu tư cho địa phương khác để đầu tư thực hiện dự án.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, có nhiều dự án giao thông đường bộ qua nhiều địa phương hoặc dự án đi qua ranh giới địa bàn hai địa phương bằng cầu, hầm. Tuy nhiên, quy định hiện hành không cho phép một địa phương quyết định chủ trương đầu tư và bố trí vốn cho các dự án địa qua địa bàn của địa phương khác. Trong khi đó, nếu mỗi địa phương đầu tư một nửa cầu/hầm sẽ không thuận lợi trong công tác quản lý dự án, gây lãng phí bộ máy, thời gian, thủ tục đầu tư...
Vì vậy, chính sách đề xuất nhằm thống nhất về thẩm quyền giải quyết của cơ quan nhà nước ở Trung ương đối với những vấn đề liên quan đến phạm vi từ hai đơn vị hành chính cấp tỉnh trở lên; tháo gỡ điểm nghẽn thực tế trong quá trình tổ chức thực hiện đầu tư các dự án liên kết vùng và cho phép các địa phương sử dụng ngân sách của địa phương mình để hỗ trợ các địa phương khác cùng thực hiện một dự án đầu tư sẽ tạo sự linh hoạt trong điều hành ngân sách, tiết kiệm thời gian thực hiện và thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, đảm bảo phát huy tối đa hiệu quả sử dụng vốn.
Chính sách này áp dụng cho 10 dự án thuộc địa bàn các tỉnh Lào Cai, Lai Châu, Bắc Kạn, Tuyên Quang, Bắc Ninh, Hải Dương, Đà Nẵng, Quảng Nam, Vĩnh Long, Bến Tre, Tiền Giang, Long An, Sóc Trăng, Hậu Giang, Cao Bằng, Lạng Sơn, Ninh Thuận, Lâm Đồng, Đồng Tháp.
Về các vấn đề này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết Ủy ban Kinh tế cơ bản nhất trí với đề xuất của Chính phủ và cho rằng các đề xuất nhằm đáp ứng nhu cầu, phát huy tối đa các tiềm năng, lợi thế của địa phương có tuyến đường đi qua cũng như tạo sự linh hoạt trong điều hành ngân sách, đáp ứng nhu cầu cấp bách của các địa phương và thuận lợi hơn cho công tác quản lý dự án…
Tuy nhiên, cũng theo ông Khanh, thực tế cho thấy năng lực của các ban quản lý điều hành dự án tại các địa phương chưa đồng bộ, có trường hợp địa phương làm tốt, có địa phương gặp khó khăn, dễ phát sinh tình trạng không hoàn thành đồng bộ, theo tiến độ của các dự án thành phần.
“Để Quốc hội có thêm cơ sở xem xét, quyết định, đề nghị Chính phủ bổ sung đánh giá sơ kết việc triển khai thực hiện chính sách này trong quá trình thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15,” Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh nói./.
