Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lê Minh Hoan khẳng định chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) là một nhiệm vụ trọng tâm của ngành, không chỉ để xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU) mà còn giúp phát triển ngành nuôi trồng và khai thác hải sản bền vững tại Việt Nam.
Đây là thông tin được đưa ra trong buổi làm việc của Đoàn công tác của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn với các cơ quan của Ủy ban châu Âu (EC) tại Brussel, Bỉ ngày 18/9. Buổi làm việc là nỗ lực vận động EU tháo gỡ "Thẻ vàng" IUU trước khi Đoàn thanh tra IUU vào Việt Nam tiến hành đợt thanh tra thứ 4 tới vào tháng 10/2023.
Nỗ lực xử lý vấn đề IUU
Trong các phiên làm việc với Cao ủy Môi trường, Đại dương và Nghề cá và Tổng vụ các vấn đề về biển và thủy sản (DG MARE), Ủy ban châu Âu, Bộ trưởng Lê Minh Hoan khẳng định nỗ lực gỡ "Thẻ vàng" IUU còn thể hiện trách nhiệm của Việt Nam, giữ uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế. Việt Nam cũng xác định vấn đề "Thẻ vàng" là cơ hội cho ngành khai thác thủy sản chuyển đổi từ nghề cá truyền thống, quy mô nhỏ nhiệt đới, đa nghề, đa loài sang quản lý một nghề cá có trách nhiệm, phát triển bền vững.
[Vì mục tiêu gỡ 'Thẻ Vàng' IUU trong khai thác thủy hải sản]
Chia sẻ về nỗ lực xử lý vấn đề IUU, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh quyết tâm của Việt Nam là nỗ lực cao nhất để giải quyết tốt nhất các nội dung kiến nghị của DG MARE đối với việc đẩy lùi và chấm dứt khai thác IUU, hướng tới một nghề cá phát triển bền vững.
Với sự lãnh đạo của Đảng, chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, với mục tiêu xây dựng nghề cá bền vững, có trách nhiệm, hội nhập quốc tế và gỡ "Thẻ vàng" của EC, cả hệ thống chính trị đã tích cực vào cuộc để xây dựng và triển khai một kế hoạch đồng bộ với các giải pháp cụ thể trong toàn hệ thống từ trung ương đến địa phương, đoàn thể, công đồng ngư dân, hiệp hội và doanh nghiệp thủy sản.
Đến nay, Việt Nam đã đạt được một số kết quả nổi bật như tạo sự thống nhất nhận thức cao và hành động quyết liệt trong tất cả các cấp, các ngành, cộng đồng ngư dân, doanh nghiệp và đạt sự đồng thuận của toàn xã hội đối với thực hiện các quy định của pháp luật, các quy định và khuyến nghị của EC để phòng, chống các hoạt động khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định.
Bên cạnh đó, Việt Nam đã xây dựng được khung pháp lý toàn diện đầy đủ về quản lý nghề cá và chống khai thác IUU. Đặc biệt, gần đây Quốc Hội và Chính phủ đã tiếp tục xiết chặt chế tài xử lý vi phạm IUU, xuyên suốt từ cấp trung ương đến địa phương.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan dẫn đầu đoàn công tác thăm và làm việc với các cơ quan của Ủy ban châu Âu tại Brussel, Bỉ. (Ảnh: PV/Vietnam+)Công tác quản lý tàu cá đã chuyển biến một cách rõ rệt: Xây dựng và vận hành cơ sở dữ liệu quốc gia về tàu cá (đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác thủy sản) kết nối từ trung ương đến địa phương, liên thông với các lực lượng thực thi pháp luật (kiểm ngư, biên phòng, cảnh sát biển) và các cơ quan quản lý cảng để kiểm soát hoạt động của tàu cá. Trên 98% tàu cá hoạt động vùng khơi (có chiều dài từ 15m trở lên) đã được lắp đặt thiết bị giám sát hành trình.
Việc truy xuất nguồn gốc thủy sản đã được thực hiện và kiểm soát theo chuỗi từ khâu kiểm soát sản lượng qua cảng đến cấp chứng thư xuất khẩu và kiểm soát nguyên liệu tại các nhà máy chế biến. Các nguyên liệu nhập khẩu vào Việt Nam được kiểm soát theo quy định của Hiệp định biện pháp quốc gia có cảng và trong thời gian tới sẽ thực hiện hậu kiểm tính hợp pháp của sản phẩm thủy sản từ khai thác nhập khẩu bằng container.
Công tác thực thi pháp luật, xử phạt vi phạm hành chính đã được triển khai tích cực tại nhiều địa phương và các lực lượng thực thi pháp luật trên biển. Các tàu vi phạm vùng biển nước ngoài từ năm 2015 đến nay đã giảm rõ rệt. Đến nay, tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài bị bắt giữ, xử lý đã giảm 84,35% so với năm 2016; trong đó đã ngăn chặn, chấm dứt tàu cá vi phạm các nước, quốc đảo Thái Bình Dương từ năm 2018 đến nay.
Việt Nam đang tích cực triển khai các chương trình, đề án chuyển đổi ngành ngành khai thác hải sản bền vững, nhằm tạo nền tảng cơ sở quản lý đội tàu theo hướng phù hợp với hiện trạng nguồn lợi đang được xây dựng, và chuyển đổi một số nghề khai thác hải sản ảnh hưởng đến nguồn lợi và môi trường sinh thái.
Hướng tới phát triển nghề cá bền vững
Để triển khai các giải pháp đồng bộ cho phát triển nghề cá bền vững, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết Việt Nam có chiến lược giảm cường lực khai thác, giảm đội tàu và chuyển sang phát triển nuôi trồng thủy sản để phát triển ngành thủy sản bền vững.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan đề nghị Ủy ban châu Âu hỗ trợ Việt Nam điều tra nguồn lợi thủy sản trong vùng biển Việt Nam; triển khai các chương trình chuyển đổi một số nghề khai thác hải sản ảnh hưởng đến nguồn lợi và môi trường sinh thái, chuyển đổi sinh kế cho cộng đồng ngư dân ven biển; hỗ trợ Việt Nam tham gia các chương trình phát triển Kinh tế Xanh, quản lý rác thải nhựa trên biển.
Cao ủy châu Âu về Môi trường, Đại dương và Nghề cá và Bộ trưởng Lê Minh Hoan. (Ảnh: Vietnam+)Đánh giá cao chuyến thăm của Bộ trưởng Lê Minh Hoan, các đối tác của Ủy ban châu Âu cho biết chuyến thăm của Bộ trưởng khẳng định rõ quyết tâm và ý trí chính trị của Việt Nam và là cơ hội để trao đổi trực tiếp để hai bên hiểu rõ hơn về các khó khăn trong quá trình thực thi chống khai thác IUU.
Cao ủy Môi trường, Đại dương và Nghề cá, DG MARE đánh giá cao quan điểm của Việt Nam về xử lý "Thẻ vàng" IUU và phát triển ngành thủy sản bền vững là một hình mẫu của thế giới. Khung pháp lý về quản lý nghề cá và chống khai thác IUU mà Việt Nam đã xây dựng hoàn toàn đáp ứng được các tiêu chuẩn quốc tế.
Tuy nhiên, phía EC cũng chỉ ra rằng việc thực thi tại Việt Nam còn một số tồn tại như: Vẫn còn tình trạng tàu cá vi phạm khai thác IUU tại các vùng biển nước ngoài mặc dù đã giảm so với trước đây; việc thực thi pháp luật chưa đồng bộ giữa các địa phương, tất cả các trường hợp vi phạm cần được xử lý mà không có ngoại lệ; cường lực khai thác hải sản còn cao, cần cân đối giữa nguồn lợi thủy sản và cường lực khai thác.
EU sẽ ban hành hướng dẫn về phát triển thủy sản bền vững theo đúng chiến lược của EU về phát triển bền vững như Thỏa thuận Xanh, kinh tế tuần hoàn... Cụ thể, EU mong muốn hỗ trợ Việt Nam trở thành một hình mẫu của thế giới trong việc phát triển bền vững ngành thủy sản và chống khai thác IUU. Cao ủy Môi trường, Đại dương và Nghề cá của EU thông báo sẽ có chuyến thăm Việt Nam vào đầu năm 2024, báo hiệu một “mùa Xuân mới” trong hợp tác Việt Nam-EU cho phát triển bền vững./.
