Người lao động tại một khu công nghiệp ở Bekasi, Indonesia. (Nguồn: Reuters)10 nước thành viên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) sẽ bắt đầu thực hiện Hội nhập kinh tế khu vực, Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC), để thiết lập một thị trường chung chỉ trong vài tuần tới.
Như các thỏa thuận đã được thống nhất, AEC sẽ dẫn đến một dòng chảy tự do của hàng hóa, dịch vụ, đầu tư và lao động có tay nghề cao trong tất cả các nước thành viên.
Theo một nghiên cứu của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) và Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), dự tính thị trường chung ASEAN có thể tạo ra 14 triệu việc làm vào năm 2025 và nâng cao đời sống của 625 triệu người ở tất cả 10 nước thành viên.
Tuy nhiên, kể cả khi thời điểm đó chỉ còn tính bằng ngày, người lao động tại các nước ASEAN vẫn đang phải trải qua những giai đoạn để từ chỗ làm quen, thâm nhập đến làm chủ được tình hình.
Đặc biệt, người lao động phải chuẩn bị cho mình đủ vốn liếng cả về trình độ tay nghề và ngoại ngữ để đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao về chất lượng lao động trong bối cảnh phát triển của khu vực.
Ở một số nước, như Campuchia, Lào, Việt Nam hay Indonesia, tỷ lệ lao động có tay nghề còn chưa cao, chủ yếu là lao động phổ thông và không có ngoại ngữ.
Hiển nhiên là những lao động này hầu như không thể có cơ hội sang nước khác tìm việc làm tốt với mức thu nhập khá. Vì vậy, dự tính trong tương lai gần, chưa thể xảy ra một làn sóng lớn về di chuyển lao động giữa các nước thành viên.
Chính phủ Indonesia, quốc gia lớn nhất trong ASEAN, đã tuyên bố sẵn sàng thực hiện các thỏa thuận AEC, trong đó có thỏa thuận về tiếp nhận lao động nước ngoài.
Theo kế hoạch AEC, có 8 lĩnh vực mở cửa cho công nhân từ các nước ASEAN khác, gồm kế toán, kỹ thuật viên, khảo sát, kiến trúc, điều dưỡng, dịch vụ y tế, dịch vụ nha khoa và du lịch, trong đó Indonesia đã xác định 4 lĩnh vực thế mạnh của mình gồm kỹ thuật viên, điều dưỡng, du lịch và kiến trúc.
Trao đổi với phóng viên TTXVN tại Indonesia, ông Arisman, chuyên gia nghiên cứu Đông Nam Á cho rằng: “Thực tế Indonesia cũng đang có vấn đề về thất nghiệp, song một khi mở cửa, chúng ta phải thực hiện các cam kết. Do đó, chúng tôi hiểu rằng, cần tìm một giải pháp tích cực cho các lĩnh vực mở cửa đối với lao động các nước ASEAN khác. Tôi tin rằng, khi các nước ASEAN thực hiện đúng những cam kết đưa ra thì vấn đề này sẽ không phải là mối lo ngại về vấn đề nhập cư. Sẽ không dễ dàng đối với thị trường lao động của chúng tôi, tuy nhiên, chúng tôi cũng sẽ nhận được lợi ích là thu hút được nguồn nhân lực có tay nghề cao đến từ các nước như là Singapore, Malaysia, Thái Lan… Từ đó chúng tôi có thể học hỏi chia sẻ những kinh nghiệm tốt.”
Hiện nay, số lao động nước ngoài có tay nghề cao đang làm việc tại Indonesia không nhiều, điều đó đồng nghĩa với việc Indonesia sẽ khó có cơ hội tiếp nhận được những kỹ năng ngành nghề cần thiết.
Bên cạnh đó, có một nguy cơ là vấn đề chảy máu chất xám khi ngày càng nhiều kỹ sư có tay nghề cao của Indonesia sang Malaysia làm việc với mức lương cao hơn, môi trường làm việc tốt hơn.
Trong khi đó, một người dân Indonesia, ông Viqran Shink Khan lại cho rằng: “Lao động thực sự là một thách thức đối với Indonesia để cạnh tranh với các nước láng giềng cả về kỹ năng, kiến thức và ngôn ngữ. Rào cản đầu tiên là ngôn ngữ vì các nước ASEAN có những tiếng nói riêng, phong tục riêng. Trong khi đó, các kỹ năng tay nghề trong một số lĩnh vực như y học, nha khoa hay kiến trúc cũng chưa phải là cao. Theo tôi thì việc tự do di chuyển lao động sẽ mở ra cơ hội cho người lao động từ các nước khác có thể đến làm việc ở Indonesia và ngược lại. Người lao động cũng có nhiều lựa chọn về việc làm hơn ở tất cả các quốc gia thành viên, Indonesia cũng vậy, tuy nhiên, thách thức là các lao động phải có khả năng cạnh tranh.”
Indonesia vẫn luôn tin tưởng vào tiềm năng của mình bởi một thị trường nội địa rất lớn với lực lượng lao động hùng hậu. Tuy nhiên, bên cạnh lợi thế này, thì nguồn nhân lực của quốc đảo vẫn bộc lộ những thiếu hụt trong lĩnh vực chuyên gia hay về ngoại ngữ…
Và trong bối cảnh chung thì cũng như Indonesia, các quốc gia thành viên đều còn rất nhiều việc phải làm để giải quyết những thách thức khi mở cửa thị trường lao động, nhất là trong điều kiện hiện hay khi trình độ phát triển giữa các quốc gia ASEAN còn nhiều khoảng cách./.
