Lộ trình áp dụng tỷ lệ phối trộn nhiên liệu sinh học với nhiên liệutruyền thống (xăng E5) vào tháng 12/2014 tại 7 tỉnh, thành phố trong cả nướcvà vào tháng 12/2015 trên toàn quốc theo Quyết định số 53/2012/QĐ-TTgđang có nguy cơ “vỡ trận” khi các bên liên quan vẫn chưa đạt được sựđồng thuận cần thiết để xây dựng mạng lưới phân phối tiêu thụ sản phẩmcũng như chưa có kế hoạch cụ thể để triển khai thực hiện lộ trình nàytheo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ.
Khó tiêu thụ nhiên liệu sinh học
Tại hội nghị tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp sản xuất nhiên liệusinh học sáng 16/5 tại Hà Nội, Vụ phó Vụ Khoa học Công nghệ - BộCông Thương Nguyễn Phú Cường cho biết, do khó khăn về thị trường tiêuthụ trong nước, phần lớn các sản phẩm nhiên liệusinh học của các nhà máy phải xuấtkhẩu với giá thấp, trong đó giá bán không đủ bù chi phí giá thành khigiá Ethanol thế giới xuống thấp còn giá nguyên liệu sắn trong nước đạttiêu chuẩn sản xuất nhiên liệusinh học lại tăng thêm 2.000 đồng/kg.
Hệ quả là khôngchỉ nhà đầu tư của cả bảy dự án sản xuất nhiên liệusinh học Ethanol E100 trên cả nướcđang “méo mặt” khi các nhà máy hoạt động với công suất cầm chừng 20%,thậm chí phải ngừng sản xuất như Công ty cổ phần Đồng Xanh hay tínhđường rút khỏi dự án như trường hợp của Itochu (Nhật Bản).
Chỉ ranguyên nhân chủ yếu cản trở tiêu thụ nhiên liệusinh học, ông Cường nhấn mạnh, ngoài sựtham gia tích cực của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PVN) và Saigon Petro,hầu hết các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu khác chưa chủ động tích cựcđầu tư phát triển mạng lưới phân phối khiến tốc độ phát triển mạng lướiphân phối chậm chạp, không đáp ứng được tốc độ phát triển của các dự ánsản xuất nhiên liệusinh học.
Đồng tình với quan điểm này, Phó Tổng Giám đốcPVN Nguyễn Sinh Khang chỉ rõ, hiện các chính sách ưu đãi của Chính phủđối với nhiên liệusinh học đã ban hành mới chủ yếu khuyến khích sản xuất, còn chưa cócơ chế hỗ trợ với lĩnh vực phân phối, kinh doanh và phát triển vùngnguyên liệu.
Trong nhiều văn bản kiến nghị gửi Chính phủ và bộ ngành từnăm 2009 đến nay, PVN đã kiến nghị Chính phủ cho phép áp dụng “Ưu đãiđầu tư cho các dự án nhiên liệu sinh học,” “Cơ chế chính sách ưu đãi chosản phẩm xăng pha cồn E5 của PVN,” “Chính sách ưu đãi cho kinh doanhsản phẩm xăng pha cồn E5”... nhưng chưa đề xuất nào được chấp thuận, ôngKhang nhấn mạnh.
Thực tế triển hai cho thấy, hiện cả nước mới cóPVN đầu tư 5 cơ sở pha chế xăng E5 tại Đình Vũ, Nhà Bè, Liên Chiểu,Vũng Tàu và 4 kho đầu mối phục vụ kinh doanh xăng E5. Hệ thống phân phốixăng E5 trên toàn quốc đã có 175 cửa hàng thuộc hệ thống của PVOil/Petec (PVN), Saigon Petro thuộc 34 tỉnh/thành phố lớn. Trong khi đó,doanh nghiệp chiếm thị phần kinh doanh xăng dầu lớn nhất cả nước (50%)là Petrolimex vẫn chưa có kế hoạch đầu tư.
Lý giải về sự chậm chễnày, đại diện Petrolimex cho biết tập đoàn đã quy hoạch lại toàn bộkho xăng dầu để đảm bảo thực hiện đúng lộ trình của Chính phủ với việcbắt buộc áp dụng tiêu thụ xăng E5. Tuy nhiên, do gặp khó khăn lớn về tàichính khi kinh doanh xăng dầu bị lỗ trong khi nhu cầu vốn đầu tư chocác hệ thống phân phối sản phẩm E5 trên phạm vi toàn quốc là rất lớn,Petrolimex vẫn tiếp tục phải cân nhắc phương án đầu tư hiệu quả nhất đểtriển khai.
Ngoài ra, việc thiếu thông tin chính thức về nguồn cung nhiên liệu sinh họccủa cả nước cũng là lý do khiến Petrolimex chưa có quy hoạch cụ thể bốtrí cho hệ thống kho bãi tồn chứa. Đặc biệt, việc vận chuyển nhiên liệusinh học cũngđang là vấn đề “đau đầu” với tập đoàn bởi nếu vận chuyển hoàn toàn bằngđường bộ từ Quảng Ngãi ra Hà Nội thì chi phí vận chuyển rất cao; còn vậnchuyển bằng tàu biển cũng rất khó do phải đầu tư phương tiện vận chuyểnđặc thù để sản phẩm không bị phân lớp, đáp ứng yêu cầu chất lượng.
Không thể cứ khó lại điều chỉnh
Bộ Công Thương và các doanh nghiệp sản xuất nhiên liệu sinh học phảiquyết tâm thực hiện Quyết định số 53/2012/QĐ-TTg về thực hiện lộ trìnháp dụng tỷ lệ phối trộn nhiên liệu sinh học với nhiên liệu truyền thống.Không có lý do gì để mà cứ gặp khó khăn lại đề nghị điều chỉnh lộ trìnhbởi vấn đề an ninh năng lượng quốc gia, hiệu quả đầu tư, đời sống ngườitrồng sắn... đều phụ thuộc cả vào việc thực hiện lộ trình phối trộnnhiên liệu này, Thứ trưởng Bộ Công Thương Lê Dương Quang khẳng định.
Vì vậy, Bộ Công Thương đề nghị các bộ liên quan thực hiện tốt và đầyđủ trách nhiệm được giao, tăng cường phối hợp chặt chẽ, cùng chung taytháo gỡ khó khăn để thực hiện đúng lộ trình. Về phía doanh nghiệp,PVN, Petrolimex và 11 đơn vị đầu mối kinh doanh xăng dầu phải “ngồi lại”thảo luận trực tiếp với nhau để cùng tháo gỡ vướng mắc. Các đơn vị cũngcần khẩn trương lập kế hoạch cụ thể, chi tiết thực hiện Lộ trình phốitrộn này và gửi về Bộ Công Thương trước ngày 5/6 tới đây.
Để tháogỡ khó khăn về mặt cơ chế chính sách, Thứ trưởng Bộ Công Thương LêDương Quang cũng yêu cầu Vụ Thị trường Trong nước - đơn vị đang đượcChính phủ giao sửa đổi dự thảo Nghị định 84 về quản lý kinh doanh xăngdầu để các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu có thể kinh doanh xăng E5thuận lợi.
Hiện mỗi tổng đại lý chỉ được ký hợp đồng làm tổng đại lý chomột thương nhân đầu mối; đại lý chỉ được ký hợp đồng làm đại lý bán lẻxăng dầu cho một tổng đại lý hoặc một thương nhân đầu mối. Điều này cónghĩa là, nếu Nghị định không sửa thì đại lý, cửa hàng kinh doanh xăngdầu đang nhận xăng dầu của doanh nghiệp đầu mối như Petrolimex sẽ khôngthể lấy xăng E5 của PV Oil để tiêu thụ, ông Quang chỉ rõ.
Đưa racác giải pháp hình thành thị trường tiêu thụ sản phẩm xăng sinh học, đạidiện PVN đã kiến nghị Chính phủ và Tài chính miễn thuế nhập khẩu thiếtbị vật tư phục vụ tồn trữ, vận chuyển, pha chế, phân phối NLSH trongnước chưa sản xuất được; miễn giảm thuế môi môi trường với sản phẩm xăngpha cồn E5 vì đây là sản phẩm thân thiện môi trường cũng như giảm thuếVAT với xăng E5 đưa vào lưu thông.
Giải đáp các kiến nghị củadoanh nghiệp, đại diện Bộ Tài chính cho biết: Đến tháng 12/2012, Bộ CôngThương mới ban hành hệ thống quy chuẩn với xăng E5 nên Bộ Tài chính rấtkhó có được chính sách thuế phù hợp với sản phẩm mới này.
Bên cạnh đó,Bộ Công Thương cần sớm cung cấp danh mục các trang thiết bị phục vụ phốitrộn, phân phối cần thiết cho tiêu thụ xăng E5 mà trong nước chưa sảnxuất được để Bộ Tài chính nghiên cứu đề xuất chính sách miễn giảm thuếphù hợp, tạo thuận lợi và điều kiện kinh doanh bình đẳng với PVN và tấtcả các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu.
Trên thực tế, từ năm 2007 đếnnay, Bộ Tài chính không nhận được lời đề nghị nào từ phía Bộ Công Thươngvà doanh nghiệp đối với danh mục sản phẩm nhập khẩu phục vụ sản xuất,pha chế, tồn chứa xăng sinh học, cồn Ethanol, đại diện Bộ Tài chínhkhẳng định.
Ngoài ra, nhằm thúc đẩy tiêu thụ nhiên liệusinh học thuận lợi, việctuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng về lợi ích của sử dụng xăngE5 và nhiên liệu sinh học cần được lồng ghép vào Chương trình quốc giasử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả để mang lại hiệu ứng tốt nhấtvới xã hội, đồng thời tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp sản xuất nhiên liệusinh họcđang gặp khó khăn lớn về tài chính, đại diện Bộ Kế hoạch và Đầu tư đềxuất./.
Khó tiêu thụ nhiên liệu sinh học
Tại hội nghị tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp sản xuất nhiên liệusinh học sáng 16/5 tại Hà Nội, Vụ phó Vụ Khoa học Công nghệ - BộCông Thương Nguyễn Phú Cường cho biết, do khó khăn về thị trường tiêuthụ trong nước, phần lớn các sản phẩm nhiên liệusinh học của các nhà máy phải xuấtkhẩu với giá thấp, trong đó giá bán không đủ bù chi phí giá thành khigiá Ethanol thế giới xuống thấp còn giá nguyên liệu sắn trong nước đạttiêu chuẩn sản xuất nhiên liệusinh học lại tăng thêm 2.000 đồng/kg.
Hệ quả là khôngchỉ nhà đầu tư của cả bảy dự án sản xuất nhiên liệusinh học Ethanol E100 trên cả nướcđang “méo mặt” khi các nhà máy hoạt động với công suất cầm chừng 20%,thậm chí phải ngừng sản xuất như Công ty cổ phần Đồng Xanh hay tínhđường rút khỏi dự án như trường hợp của Itochu (Nhật Bản).
Chỉ ranguyên nhân chủ yếu cản trở tiêu thụ nhiên liệusinh học, ông Cường nhấn mạnh, ngoài sựtham gia tích cực của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (PVN) và Saigon Petro,hầu hết các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu khác chưa chủ động tích cựcđầu tư phát triển mạng lưới phân phối khiến tốc độ phát triển mạng lướiphân phối chậm chạp, không đáp ứng được tốc độ phát triển của các dự ánsản xuất nhiên liệusinh học.
Đồng tình với quan điểm này, Phó Tổng Giám đốcPVN Nguyễn Sinh Khang chỉ rõ, hiện các chính sách ưu đãi của Chính phủđối với nhiên liệusinh học đã ban hành mới chủ yếu khuyến khích sản xuất, còn chưa cócơ chế hỗ trợ với lĩnh vực phân phối, kinh doanh và phát triển vùngnguyên liệu.
Trong nhiều văn bản kiến nghị gửi Chính phủ và bộ ngành từnăm 2009 đến nay, PVN đã kiến nghị Chính phủ cho phép áp dụng “Ưu đãiđầu tư cho các dự án nhiên liệu sinh học,” “Cơ chế chính sách ưu đãi chosản phẩm xăng pha cồn E5 của PVN,” “Chính sách ưu đãi cho kinh doanhsản phẩm xăng pha cồn E5”... nhưng chưa đề xuất nào được chấp thuận, ôngKhang nhấn mạnh.
Thực tế triển hai cho thấy, hiện cả nước mới cóPVN đầu tư 5 cơ sở pha chế xăng E5 tại Đình Vũ, Nhà Bè, Liên Chiểu,Vũng Tàu và 4 kho đầu mối phục vụ kinh doanh xăng E5. Hệ thống phân phốixăng E5 trên toàn quốc đã có 175 cửa hàng thuộc hệ thống của PVOil/Petec (PVN), Saigon Petro thuộc 34 tỉnh/thành phố lớn. Trong khi đó,doanh nghiệp chiếm thị phần kinh doanh xăng dầu lớn nhất cả nước (50%)là Petrolimex vẫn chưa có kế hoạch đầu tư.
Lý giải về sự chậm chễnày, đại diện Petrolimex cho biết tập đoàn đã quy hoạch lại toàn bộkho xăng dầu để đảm bảo thực hiện đúng lộ trình của Chính phủ với việcbắt buộc áp dụng tiêu thụ xăng E5. Tuy nhiên, do gặp khó khăn lớn về tàichính khi kinh doanh xăng dầu bị lỗ trong khi nhu cầu vốn đầu tư chocác hệ thống phân phối sản phẩm E5 trên phạm vi toàn quốc là rất lớn,Petrolimex vẫn tiếp tục phải cân nhắc phương án đầu tư hiệu quả nhất đểtriển khai.
Ngoài ra, việc thiếu thông tin chính thức về nguồn cung nhiên liệu sinh họccủa cả nước cũng là lý do khiến Petrolimex chưa có quy hoạch cụ thể bốtrí cho hệ thống kho bãi tồn chứa. Đặc biệt, việc vận chuyển nhiên liệusinh học cũngđang là vấn đề “đau đầu” với tập đoàn bởi nếu vận chuyển hoàn toàn bằngđường bộ từ Quảng Ngãi ra Hà Nội thì chi phí vận chuyển rất cao; còn vậnchuyển bằng tàu biển cũng rất khó do phải đầu tư phương tiện vận chuyểnđặc thù để sản phẩm không bị phân lớp, đáp ứng yêu cầu chất lượng.
Không thể cứ khó lại điều chỉnh
Bộ Công Thương và các doanh nghiệp sản xuất nhiên liệu sinh học phảiquyết tâm thực hiện Quyết định số 53/2012/QĐ-TTg về thực hiện lộ trìnháp dụng tỷ lệ phối trộn nhiên liệu sinh học với nhiên liệu truyền thống.Không có lý do gì để mà cứ gặp khó khăn lại đề nghị điều chỉnh lộ trìnhbởi vấn đề an ninh năng lượng quốc gia, hiệu quả đầu tư, đời sống ngườitrồng sắn... đều phụ thuộc cả vào việc thực hiện lộ trình phối trộnnhiên liệu này, Thứ trưởng Bộ Công Thương Lê Dương Quang khẳng định.
Vì vậy, Bộ Công Thương đề nghị các bộ liên quan thực hiện tốt và đầyđủ trách nhiệm được giao, tăng cường phối hợp chặt chẽ, cùng chung taytháo gỡ khó khăn để thực hiện đúng lộ trình. Về phía doanh nghiệp,PVN, Petrolimex và 11 đơn vị đầu mối kinh doanh xăng dầu phải “ngồi lại”thảo luận trực tiếp với nhau để cùng tháo gỡ vướng mắc. Các đơn vị cũngcần khẩn trương lập kế hoạch cụ thể, chi tiết thực hiện Lộ trình phốitrộn này và gửi về Bộ Công Thương trước ngày 5/6 tới đây.
Để tháogỡ khó khăn về mặt cơ chế chính sách, Thứ trưởng Bộ Công Thương LêDương Quang cũng yêu cầu Vụ Thị trường Trong nước - đơn vị đang đượcChính phủ giao sửa đổi dự thảo Nghị định 84 về quản lý kinh doanh xăngdầu để các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu có thể kinh doanh xăng E5thuận lợi.
Hiện mỗi tổng đại lý chỉ được ký hợp đồng làm tổng đại lý chomột thương nhân đầu mối; đại lý chỉ được ký hợp đồng làm đại lý bán lẻxăng dầu cho một tổng đại lý hoặc một thương nhân đầu mối. Điều này cónghĩa là, nếu Nghị định không sửa thì đại lý, cửa hàng kinh doanh xăngdầu đang nhận xăng dầu của doanh nghiệp đầu mối như Petrolimex sẽ khôngthể lấy xăng E5 của PV Oil để tiêu thụ, ông Quang chỉ rõ.
Đưa racác giải pháp hình thành thị trường tiêu thụ sản phẩm xăng sinh học, đạidiện PVN đã kiến nghị Chính phủ và Tài chính miễn thuế nhập khẩu thiếtbị vật tư phục vụ tồn trữ, vận chuyển, pha chế, phân phối NLSH trongnước chưa sản xuất được; miễn giảm thuế môi môi trường với sản phẩm xăngpha cồn E5 vì đây là sản phẩm thân thiện môi trường cũng như giảm thuếVAT với xăng E5 đưa vào lưu thông.
Giải đáp các kiến nghị củadoanh nghiệp, đại diện Bộ Tài chính cho biết: Đến tháng 12/2012, Bộ CôngThương mới ban hành hệ thống quy chuẩn với xăng E5 nên Bộ Tài chính rấtkhó có được chính sách thuế phù hợp với sản phẩm mới này.
Bên cạnh đó,Bộ Công Thương cần sớm cung cấp danh mục các trang thiết bị phục vụ phốitrộn, phân phối cần thiết cho tiêu thụ xăng E5 mà trong nước chưa sảnxuất được để Bộ Tài chính nghiên cứu đề xuất chính sách miễn giảm thuếphù hợp, tạo thuận lợi và điều kiện kinh doanh bình đẳng với PVN và tấtcả các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu.
Trên thực tế, từ năm 2007 đếnnay, Bộ Tài chính không nhận được lời đề nghị nào từ phía Bộ Công Thươngvà doanh nghiệp đối với danh mục sản phẩm nhập khẩu phục vụ sản xuất,pha chế, tồn chứa xăng sinh học, cồn Ethanol, đại diện Bộ Tài chínhkhẳng định.
Ngoài ra, nhằm thúc đẩy tiêu thụ nhiên liệusinh học thuận lợi, việctuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng về lợi ích của sử dụng xăngE5 và nhiên liệu sinh học cần được lồng ghép vào Chương trình quốc giasử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả để mang lại hiệu ứng tốt nhấtvới xã hội, đồng thời tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp sản xuất nhiên liệusinh họcđang gặp khó khăn lớn về tài chính, đại diện Bộ Kế hoạch và Đầu tư đềxuất./.
PV (TTXVN)
