Nền kinh tế kỹ thuật số tại ASEAN-6 có thể đạt tới 1.000 tỷ USD vào năm 2030. (Nguồn: Getty Images)Nền kinh tế kỹ thuật số của Đông Nam Á có nhiều tiềm năng tăng trưởng, nhờ các nhân tố cơ bản mạnh mẽ bao gồm hơn 460 triệu người tiêu dùng kỹ thuật số, dân số trẻ và am hiểu công nghệ, cũng như tỷ lệ sử dụng Internet ngày càng tăng.
Theo báo cáo e-Conomy SEA 2022 mới nhất do Google, Temasek và Bain & Company công bố, nền kinh tế kỹ thuật số tại sáu quốc gia trong Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á, được gọi là ASEAN-6, bao gồm Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam dự kiến sẽ tăng trưởng 6% mỗi năm và giá trị của thị trường có thể đạt tới 1.000 tỷ USD vào năm 2030.
[Báo Nga: Việt Nam có nền kinh tế số phát triển nhanh nhất khu vực]
Tuy nhiên, nền kinh tế số vẫn đối mặt với nhiều rào cản, như sự khác biệt giữa thành thị và nông thôn, trình độ hiểu biết về kỹ thuật số còn thấp.
Do đó, Đông Nam Á sẽ tiếp tục phải vật lộn với những thách thức có thể kìm hãm đà tăng trưởng kinh tế kỹ thuật số.
Anthony Toh, nhà phân tích tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam, trực thuộc Đại học Công nghệ Nanyang tại Singapore, nhận định nền kinh tế kỹ thuật số của ASEAN đang mở rộng, nhưng vẫn có tồn tại những khoảng cách.
Theo ông Toh, Singapore là thành viên ASEAN áp dụng số hóa mạnh mẽ nhất, còn Malaysia, Indonesia, Brunei, Thái Lan và Việt Nam có xu hướng thiếu một số chỉ số trong khi Myanmar, Lào và Campuchia thiếu triển vọng số hóa.
Khung pháp lý
Theo báo cáo Chỉ số tích hợp kỹ thuật số ASEAN, Singapore và Malaysia có kết quả tốt trên một số chỉ số tích hợp kỹ thuật số, trong khi Brunei, Indonesia, Thái Lan, Philippines và Việt Nam đang thiếu một hoặc nhiều chỉ số.
Các chỉ số bao gồm bảo vệ dữ liệu và an ninh mạng, thanh toán kỹ thuật số, kỹ năng kỹ thuật số, khả năng đổi mới, khả năng làm chủ doanh nghiệp và hệ thống cơ sở hạ tầng.
Campuchia, Lào và Myanmar đạt điểm dưới trung bình trên tất cả các chỉ số, song vẫn còn rất nhiều dư địa để bắt kịp các nỗ lực hội nhập kỹ thuật số của khu vực.
Song, ông Toh lưu ý Myanmar sẽ tụt hậu xa hơn so với tất cả các quốc gia ASEAN khác do những bất ổn tại nước này.
Kenddrick Chan, một thành viên tại Viện Portulans, một viện nghiên cứu độc lập có trụ sở tại Washington, cho rằng để tham gia vào nền kinh tế kỹ thuật số, điều rất quan trọng là phải xây dựng khung pháp lý cơ bản.
Theo ông Chan, lý do đằng sau sự phát triển không đồng đều tại Đông Nam Á là sự phân bổ không đồng đều các lợi ích của nền kinh tế kỹ thuật số và bởi vì các quốc gia khác nhau đang ở các giai đoạn phát triển khung pháp lý khác nhau.
ASEAN đã đưa ra các chính sách và khuôn khổ quan trọng như Kế hoạch tổng thể kỹ thuật số ASEAN 2025 và Kế hoạch tổng thể về kết nối ASEAN 2025, để phác thảo các hành động hướng dẫn hợp tác kỹ thuật số của các chính phủ.
Tuy nhiên, theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), những mục tiêu trên sẽ yêu cầu nghiên cứu chi tiết, hoạch định chính sách có tầm nhìn xa và sự ủng hộ đáng kể từ các bên liên quan trong khu vực.
Ông Chan cho rằng các nước cần có những ý tưởng hoặc quy định giống nhau để truyền dữ liệu xuyên biên giới.
Ông lưu ý thêm Singapore có luật đảm bảo quyền riêng tư của người dùng, chuyển thông tin tài chính qua biên giới một cách an toàn, nhưng Campuchia vẫn chưa có luật này.
Ông James Tan, đối tác quản lý của công ty đầu tư Quest Ventures có trụ sở tại Singapore, cho rằng các quy định thường tụt hậu so với tình hình đổi mới, do đó, cần đưa ra luật mới, hiệu quả đối với các lĩnh vực như bảo vệ dữ liệu và quyền riêng tư khi nền kinh tế ngày càng phát triển.
Khoảng cách giữa thành thị và nông thôn
Một vấn đề khác là khoảng cách phát triển kỹ thuật số giữa thành thị và nông thôn tại mỗi quốc gia.
Dựa trên ước tính năm 2021 của Ngân hàng Thế giới (WB), ngoại trừ Singapore, Malaysia và Brunei, các quốc gia Đông Nam Á khác có hơn 40% dân số sống ở khu vực nông thôn.
Đáng chú ý, 75% dân số Campuchia đang sống ở khu vực nông thôn.
Trong khi Indonesia đã chứng kiến tốc độ sử dụng Internet gia tăng nhanh chóng mỗi năm, quốc gia này vẫn đối mặt với khoảng cách kỹ thuật số giữa thành thị và nông thôn ở mức cao.
Ông Tan cảnh báo sự phát triển nhanh chóng của công nghệ kỹ thuật số làm tăng nguy cơ khiến một số cộng đồng nông thôn bị bỏ lại phía sau.
Trích dẫn dữ liệu của Cục Thống kê Indonesia, Viện Cạnh tranh Châu Á tại Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu, cho biết trước đại dịch COVID-19, khoảng cách kỹ thuật số giữa thành thị và nông thôn ở Indonesia là 24,8 điểm phần trăm.
Khoảng cách này giảm nhẹ xuống 22,5 điểm phần trăm vào năm 2021 sau dịch COVID-19.
Mặc dù ASEAN có tỷ lệ sử dụng Internet cao trên 70% và hầu hết dân số sở hữu điện thoại thông minh, nhưng điều đó không đồng nghĩa với sự hiểu biết về kỹ thuật số.
Theo ông Chan, người dân Đông Nam Á không thiếu điện thoại di động.
Đối với họ, Internet là điện thoại di động, nhưng vấn đề chính là người dân chịu chi phối bởi mạng xã hội, khi việc sử dụng Internet luôn thông qua Facebook, Instagram, TikTok.
Do đó, để người dân tham gia vào toàn bộ nền kinh tế kỹ thuật số đòi hỏi phải có nhiều hiểu biết về kỹ thuật số nhiều hơn.
Ông Toh đánh giá khoảng cách về kỹ thuật số ở các nước Đông Nam Á là thách thức lớn nhất đối với tiến trình thúc đẩy nền kinh tế kỹ thuật số của khu vực này./.
