Trong ngày làm việc đầu tiên của chuỗi các Hội nghị cấp cao ASEAN 38 và 39 và các Hội nghị cấp cao liên quan (26-28/10/2021), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dẫn đầu Đoàn Việt Nam đã tham dự 5 hội nghị bao gồm Hội nghị Cấp cao trực tuyến ASEAN lần thứ 38, Hội nghị Cấp cao trực tuyến ASEAN lần thứ 39, Hội nghị Cấp cao ASEAN-Hàn Quốc, Hội nghị Cấp cao ASEAN-Trung Quốc, Hội nghị Cấp cao ASEAN-Hoa Kỳ.
Đồng bộ, linh hoạt kiểm soát đại dịch
Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 38, Lãnh đạo các nước ASEAN đã nhất trí thông qua Khung thỏa thuận Hành lang đi lại ASEAN (ATCAF) nhằm tạo thuận lợi cho di chuyển thiết yếu trong khu vực, đồng thời tích cực xem xét khả năng công nhận lẫn nhau và áp dụng giấy chứng nhận tiêm vaccine điện tử cho người dân.
Các nước đề nghị cần sớm đưa Kho dự phòng vật tư Y tế ASEAN và Trung tâm ASEAN ứng phó các tình huống y tế công cộng khẩn cấp và dịch bệnh mới nổi (ACPHEED) đi vào vận hành hiệu quả, đáp ứng các tình huống khẩn cấp trong tương lai.
Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề xuất hai trọng tâm mà ASEAN cần tập trung trong thời gian tới. Thứ nhất, ASEAN cần có cách tiếp cận tổng thể, đồng bộ, linh hoạt về kiểm soát đại dịch COVID-19 với sự tham gia của “cả Cộng đồng”, hướng đến người dân, doanh nghiệp là trung tâm và chủ thể, tích cực tháo gỡ khó khăn do tác động của dịch bệnh trên tinh thần “lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ.”
Thứ hai, ASEAN cần định vị chỗ đứng mới trong tương quan các mối quan hệ kinh tế-chính trị đang tái định hình của thế giới, củng cố vai trò là hạt nhân của các tiến trình đối thoại, hợp tác và liên kết kinh tế đa phương, đa tầng nấc ở khu vực.
Lãnh đạo các nước đã thông qua, ghi nhận và công bố các văn kiện, nổi lên là một số văn kiện quan trọng như Tuyên bố Bandar Seri Begawan về Sáng kiến Tổng thể Kết nối các Sáng kiến ASEAN về Ứng phó với Thảm họa và các Tình huống Khẩn cấp (ASEAN SHIELD), Tuyên bố của Lãnh đạo ASEAN về Đề cao chủ nghĩa đa phương, Tuyên bố của Lãnh đạo ASEAN về Kinh tế biển xanh, Tuyên bố của ASEAN gửi đến Hội nghị Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu (COP) lần thứ 26, Quy chế hoạt động của Nhóm Đặc trách Cao cấp về Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2025 và Lộ trình, Chiến lược Hợp nhất về Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư cho ASEAN...
Tăng cường quan hệ đối tác của ASEAN
Tiếp đó, Hội nghị Cấp cao trực tuyến ASEAN lần thứ 39 tập trung trao đổi về quan hệ giữa ASEAN với các đối tác, các vấn đề quốc tế và khu vực cùng quan tâm.
Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 39. (Ảnh: Dương Giang/TTXVN)Các Lãnh đạo ASEAN nhấn mạnh cần tiếp tục tăng cường, làm sâu sắc các mối quan hệ đối tác của ASEAN, khuyến khích các đối tác hỗ trợ, đóng góp quan trọng, thiết thực cho tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN và phối hợp nỗ lực chung giải quyết các thách thức đang nổi lên, nhất ứng phó đại dịch COVID-19, phục hồi tổng thể và bền vững.
Hội nghị cũng tái khẳng định tầm quan trọng của việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), hoan nghênh việc nối lại đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) giữa ASEAN và Trung Quốc.
Các nước nhấn mạnh sự cần thiết duy trì môi trường thuận lợi cho đàm phán COC và tiếp tục nỗ lực hướng tới Bộ COC hiệu quả, thực chất, phù hợp với luật pháp quốc tế, bao gồm UNCLOS 1982.
Trước những diễn biến phức tạp tại Myanmar, các Lãnh đạo nhất trí cần tiếp tục chia sẻ, hỗ trợ Myanmar, thành viên trong gia đình ASEAN, vượt qua giai đoạn khó khăn này; khẳng định đoàn kết chính là chìa khóa để ASEAN và Myanmar có thể tìm ra giải pháp hữu hiệu cho những phức tạp hiện nay. Các nước đề nghị cần triển khai kịp thời và đầy đủ Đồng thuận 5 điểm đã được Hội nghị các nhà Lãnh đạo ASEAN tháng 4/2021 nhất trí.
Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định mong muốn cao nhất của tất cả các nước là có một môi trường khu vực hòa bình, an ninh, ổn định và hợp tác để tập trung chống dịch, phục hồi và tiếp tục phát triển phồn vinh, thịnh vượng.
Trong bối cảnh khó khăn hiện nay, Thủ tướng nhấn mạnh cần đề cao giá trị của sự đoàn kết, giá trị cốt lõi và sức mạnh của ASEAN trong suốt 54 năm qua, gắn với trách nhiệm và tinh thần xây dựng của tất cả các thành viên, qua đó giúp ASEAN có tiếng nói thống nhất, phát huy vai trò trung tâm và uy tín của ASEAN.
[Thủ tướng đề nghị đẩy mạnh quan hệ ASEAN-Hoa Kỳ trên cả 3 khía cạnh]
ASEAN cần tích cực, chủ động và có trách nhiệm trong mọi vấn đề tác động đến khu vực, giúp giữ vững vai trò trung tâm của ASEAN, phát huy tinh thần độc lập trong ứng xử, trung lập trong xử lý và cân bằng trong quan hệ sẽ giúp ASEAN tránh bị động trước sức ép của cạnh tranh nước lớn.
Trên tinh thần đó, các nước lớn tham gia vào khu vực phải trên tinh thần trách nhiệm, xây dựng, tôn trọng luật pháp quốc tế, không làm ảnh hưởng đến hòa bình, ổn định ở khu vực, tôn trọng vai trò của ASEAN và tham vấn đầy đủ với ASEAN thông qua các cơ chế, diễn đàn do ASEAN thành lập và dẫn dắt.
Hàn Quốc khẳng định tiếp tục hỗ trợ ASEAN
Hội nghị Cấp cao trực tuyến ASEAN-Hàn Quốc lần thứ 22 có sự tham dự của Lãnh đạo các nước ASEAN, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in và Tổng Thư ký ASEAN.
Thủ tướng Phạm Minh Chính tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN-Hàn Quốc lần thứ 22.(Ảnh: Dương Giang/TTXVN)Phát biểu tại Hội nghị, Tổng thống Hàn Quốc khẳng định coi trọng quan hệ đối tác chiến lược với ASEAN, nhấn mạnh ASEAN là trọng tâm ưu tiên trong Chính sách hướng Nam mới tăng cường (NSPP) của Hàn Quốc, ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực và Quan điểm ASEAN về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (AOIP).
Hàn Quốc khẳng định tiếp tục hỗ trợ ASEAN ứng phó với dịch bệnh, thông báo đóng góp bổ sung thêm 5 triệu USD cho Quỹ ASEAN Ứng phó COVID-19, đồng thời công bố Sáng kiến Y tế công cộng và vaccine ASEAN-Hàn Quốc gắn với việc tổ chức thường xuyên Hội nghị Bộ trưởng Y tế ASEAN-Hàn Quốc bắt đầu triển khai từ năm nay.
Các Lãnh đạo ASEAN đánh giá cao sự tiến triển tích cực trong quan hệ ASEAN-Hàn Quốc thời gian qua, hoan nghênh Hàn Quốc vươn lên thành đối tác thương mại lớn thứ 4 và nhà đầu tư lớn thứ 5 của ASEAN. Các nước ASEAN đánh giá cao sự hỗ trợ kịp thời, hiệu quả của Hàn Quốc, bao gồm dành hơn 30 triệu USD hỗ trợ ASEAN ứng phó đại dịch ngay từ khi bùng phát, hỗ trợ kỹ thuật và nâng cao năng lực y tế cho các nước ASEAN.
Phát biểu thay mặt ASEAN, với tư cách nước điều phối quan hệ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định, bất chấp những tác động từ dịch COVID-19, quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - Hàn Quốc tiếp tục phát triển tích cực trên nhiều mặt, trong đó có hợp tác chính trị, an ninh, quốc phòng, kinh tế, thương mại, văn hoá, xã hội và phối hợp ứng phó đại dịch.
Thủ tướng Phạm Minh Chính đề xuất một số ưu tiên mở rộng và làm sâu sắc hơn quan hệ Đối tác chiến lược ASEAN-Hàn Quốc trong thời gian tới. Theo đó, hai bên cần tiếp tục đẩy mạnh nỗ lực kiểm soát và đẩy lùi hiệu quả đại dịch COVID-19 để bảo đảm thành công mục tiêu hợp tác vì người dân và thịnh vượng; phối hợp hình thành chuỗi cung ứng tự chủ về vaccine phòng COVID-19 ở khu vực; nhấn mạnh người dân và doanh nghiệp là trung tâm, chủ thể trong ứng phó dịch bệnh và phục hồi kinh tế; đánh giá cao các doanh nghiệp và nhà đầu tư Hàn Quốc đã đồng hành, chia sẻ khó khăn với Chính phủ và người dân các nước trong khu vực; khẳng định cam kết mạnh mẽ của ASEAN tạo điều kiện thuận lợi, hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp duy trì sản xuất kinh doanh ổn định; hỗ trợ bảo hộ công dân mỗi bên.
Thủ tướng kêu gọi Hàn Quốc phát huy thế mạnh về công nghệ số, kinh tế số hỗ trợ ASEAN chuyển đổi số, đồng thời hỗ trợ ASEAN phát triển bền vững và thu hẹp khoảng cách phát triển, trong đó có thông qua Đối tác Mê Công-Hàn Quốc.
Hợp tác ứng phó COVID-19, thúc đẩy phục hồi sau dịch
Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-Trung Quốc lần thứ 24, các nước ASEAN và Trung Quốc đã kiểm điểm hợp tác thời gian qua, nhất trí quan hệ ASEAN-Trung Quốc đã phát triển sâu rộng, đạt nhiều kết quả tích cực trên tất cả các mặt. Hợp tác ứng phó COVID-19, thúc đẩy phục hồi sau dịch là những biểu hiện rõ nét của sự phát triển này.
Thủ tướng Phạm Minh Chính tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN-Trung Quốc lần thứ 24. (Ảnh: Dương Giang/TTXVN)Xuất phát từ chính sách nhận thức coi trọng quan hệ láng giềng, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường cho biết nước này chủ trương sẽ tiếp tục hỗ trợ ASEAN ứng phó dịch, bày tỏ mong muốn sẽ phối hợp cùng ASEAN phục hồi thành công. Trung Quốc sẽ trợ giúp cho ASEAN vaccine và trang thiết bị y tế, nâng cao năng lực cảnh báo sớm.
Thủ tướng Trung Quốc đề xuất hai bên lập Trung tâm hợp tác nghiên cứu và phát triển y tế công cộng ASEAN-Trung Quốc nhằm chia sẻ các thành tựu nghiên cứu khoa học công nghệ ứng dụng phòng, chống dịch; đồng thời công bố Trung Quốc bổ sung 10 triệu USD cho Quỹ Hợp tác ASEAN-Trung Quốc.
Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định trải qua 30 năm quan hệ hữu nghị, 25 năm đối tác đối thoại, 18 năm đối tác chiến lược, ASEAN và Trung Quốc đã tạo dựng được nền tảng hợp tác toàn diện, phong phú và thực chất trên mọi lĩnh vực, là đối tác truyền thống hàng đầu của nhau, thể hiện nỗ lực và cam kết mạnh mẽ của hai bên cùng nhau vun đắp quan hệ trên cơ sở tin cậy, hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau, hợp tác cùng có lợi.
Cảm ơn và đánh giá cao Trung Quốc đã chia sẻ, giúp đỡ các nước, trong đó có Việt Nam, kiểm soát dịch, duy trì phát triển, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị hai bên thúc đẩy hợp tác kinh tế, nhanh chóng khôi phục hàng không, du lịch, các chuỗi sản xuất, cung ứng của khu vực, tạo thuận lợi di chuyển an toàn của người dân, doanh nhân.
Trên tinh thần đó, Thủ tướng bày tỏ mong muốn Trung Quốc, với vị thế của mình, hỗ trợ ASEAN phát huy vai trò trung tâm, củng cố lòng tin chiến lược, kiến tạo môi trường hữu nghị, ổn định, thuận lợi cho hợp tác cùng phát triển.
Thủ tướng cũng đề nghị cần thực hiện nghiêm túc, đầy đủ Tuyên bố DOC, đẩy mạnh thương lượng xây dựng Bộ quy tắc COC hiệu lực, hiệu quả, thực chất, phù hợp luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982, vì một Biển Đông hòa bình, ổn định, hữu nghị và hợp tác, phục vụ lợi ích chung là hòa bình, ổn định trong khu vực và trên thế giới.
Nhân kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ASEAN-Trung Quốc, hai bên nhất trí sẽ tổ chức hội nghị Cấp cao đặc biệt kỷ niệm 30 năm quan hệ ASEAN-Trung Quốc.
Kết thúc hội nghị, các Lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc đã thông qua Tuyên bố chung ASEAN-Trung Quốc về Hợp tác hỗ trợ Khung phục hồi tổng thể ASEAN và Tuyên bố chung ASEAN về Hợp tác Phát triển bền vững và xanh.
Hoa Kỳ cam kết coi trọng quan hệ với ASEAN
Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-Hoa Kỳ lần thứ 9 với sự tham dự của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Lãnh đạo các nước ASEAN, Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và Tổng Thư ký ASEAN, các nước hoan nghênh những tiến triển tích cực trong hợp tác nhiều mặt giữa hai bên thời gian qua, nhất trí dành ưu tiên cho phối hợp kiểm soát hiệu quả COVID-19, hỗ trợ lẫn nhau phục hồi bền vững.
Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại Hội nghị cấp cao ASEAN-Hoa Kỳ lần thứ 9. (Ảnh: Dương Giang/TTXVN)Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden khẳng định cam kết coi trọng quan hệ với ASEAN, nhấn mạnh quan hệ ASEAN-Hoa Kỳ có tầm quan trọng đặc biệt với tương lai của khu vực có hơn 1 tỷ người dân, cũng như đối với an ninh và thịnh vượng Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương; ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong nỗ lực xây dựng cấu trúc khu vực trật tự khu vực dựa trên luật lệ và các giá trị và nguyên tắc nêu trong Quan điểm của ASEAN về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (AOIP).
Tổng thống Joe Biden cho biết Hoa Kỳ đã tài trợ hơn 200 triệu USD cho các nỗ lực ứng phó COVID-19, cung cấp 40 triệu liều vaccine cho các nước trong khu vực, tiếp tục hỗ trợ các nước ứng phó đại dịch và triển khai Sáng kiến Tương lai Y tế ASEAN-Hoa Kỳ; dự kiến công bố chương trình trị giá 102 triệu USD với các sáng kiến mới tăng cường hợp tác với ASEAN.
Trước những diễn biến phức tạp tình hình khu vực và thế giới, hai bên tái khẳng định tầm quan trọng của duy trì hòa bình, an ninh, ổn định trong khu vực. Hoa Kỳ phát biểu ủng hộ lập trường nguyên tắc của ASEAN về Biển Đông, hoan nghênh ASEAN thúc đẩy hợp tác, đối thoại, xây dựng lòng tin, bảo đảm thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố DOC và xây dựng Bộ Quy tắc Ứng xử COC hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế và Công ước UNCLOS 1982. Tổng thống Hoa Kỳ hoan nghênh nỗ lực của ASEAN thời gian qua thúc đẩy đối thoại, hòa giải, hỗ trợ Myanmar tìm giải pháp ổn định tình hình.
Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị đẩy mạnh quan hệ đối tác chiến lược ASEAN-Hoa Kỳ trên cả 3 khía cạnh: an ninh, phục hồi kinh tế-xã hội và phát triển bền vững, bao trùm.
Thủ tướng bày tỏ cảm ơn sự giúp đỡ kịp thời, thiết thực Hoa Kỳ dành cho các nước ASEAN, trong đó có Việt Nam ứng phó với COVID-19; đề nghị Hoa Kỳ tích cực hỗ trợ nâng cao khả năng cảnh báo sớm về các tình huống y tế khẩn cấp thông qua Văn phòng khu vực Đông Nam Á của Trung tâm kiểm soát dịch bệnh (CDC) tại Hà Nội. Các doanh nghiệp sản xuất vaccine, thuốc chữa bệnh của Hoa Kỳ nhanh chóng cung cấp các hợp đồng mua vaccine của các nước ASEAN, trong đó có Việt Nam.
Đề cập tới phục hồi, Thủ tướng đề nghị Hoa Kỳ tiếp tục hỗ trợ ASEAN thu hẹp khoảng cách phát triển, kết nối vùng miền thông qua các chương trình dự án trong khuôn khổ Đối tác Mekong-Hoa Kỳ, Sáng kiến hội nhập ASEAN... bổ trợ hiệu quả cho tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN.
Đối với các điểm nóng về an ninh, trong đó có Biển Đông, Thủ tướng bày tỏ trông đợi Hoa Kỳ tham gia tích cực và hợp tác với ASEAN trong đảm bảo hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không trên Biển Đông, trên tinh thần thượng tôn pháp luật, mọi tranh chấp, khác biệt được giải quyết hòa bình, thông qua các biện pháp ngoại giao, trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982, khuôn khổ điều chỉnh các hành vi và hoạt động trên biển và đại dương.
Kết thúc Hội nghị, hai bên thông qua Tuyên bố của các Nhà Lãnh đạo ASEAN-Hoa Kỳ về Phát triển Số nhằm thúc đẩy chuyển đổi số và thu hẹp khoảng cách số trong ASEAN./.
