Cách đây 73 năm - ngày 15/7/1950, Đảng Đoàn thanh vận Trung ương đã họp giao cho Ban Thường vụ Trung ương Đoàn ra quyết định thành lập Đội Thanh niên Xung phong công tác Trung ương đầu tiên theo chỉ thị của Bác Hồ.
Đội Thanh niên Xung phong công tác Trung ương gồm 225 đội viên của các tỉnh Thái Nguyên, Phú Thọ, Bắc Ninh, Bắc Giang, do đồng chí Vương Bích Vượng, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đoàn làm đội trưởng. Ngày 15/7 từ đó đã đi vào lịch sử, được lấy làm Ngày Truyền thống Lực lượng Thanh niên Xung phong Việt Nam.
Suốt chặng đường hơn 70 năm xây dựng, phấn đấu, truyền thống cách mạng, phẩm chất của Thanh niên Xung phong trong kháng chiến được phát huy, nuôi dưỡng đến hôm nay và là hình mẫu để thế hệ trẻ học hỏi, tiếp bước cha anh, cùng chung sức thực hiện công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Kim chỉ nam hành động cho Thanh niên Xung phong
Cuối tháng 8/1950, Đội Thanh niên Xung phong công tác Trung ương (với phiên hiệu là Đội 50) làm lễ xuất quân tại núi Hồng, xã Yên Lãng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, sau đó hành quân lên tập kết tại căn cứ Lam Sơn, huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng, chờ nhận nhiệm vụ. Ngay từ ngày đầu thành lập Đội, Bác Hồ luôn dõi theo bước trưởng thành của Thanh niên Xung phong.
Sự kiện thành lập Đội Thanh niên Xung phong công tác chứng tỏ rằng Bác Hồ nhận thấy vai trò to lớn của thanh niên. Nếu được tổ chức lại, được động viên, bồi dưỡng, phát huy lòng yêu nước, kết hợp ý chí người Việt Nam và tinh thần sáng tạo của thanh niên, Bác đánh giá cao và tin tưởng họ có sức mạnh dời non lấp biển.
Trong Di chúc, Bác Hồ cũng nhấn mạnh vai trò của thanh niên, đánh giá cao lực lượng thanh niên và luôn tin tưởng, giao việc quan trọng cho thanh niên.
Ngày 28/3/1951, toàn Liên phân đội Thanh niên Xung phong 312 thuộc Đội Thanh niên Xung phong công tác Trung ương khi đang làm nhiệm vụ sửa chữa cầu Nà Cù, thôn Nà Tu, xã Cẩm Giàng, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn, đảm bảo giao thông thông suốt đoàn Nà Cù-Phủ Thông, vinh dự được đón Bác Hồ đến thăm.
Thấu hiểu được sự vất vả, khó khăn của việc phá núi mở đường, đồng thời vun đắp tinh thần, ý chí vượt khó, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ, đội viên Thanh niên Xung phong, Bác động viên, thăm hỏi và tặng Liên phân đội Thanh niên Xung phong 4 câu thơ:
“Không có việc gì khó
Chỉ sợ lòng không bền
Đào núi và lấp biển
Quyết chí ắt làm nên”
Đây là lời giáo huấn, sự ghi nhận, gửi gắm niềm tin và tình cảm sâu sắc của Đảng, của Bác dành cho Thanh niên Xung phong Việt Nam và thế hệ trẻ cả nước trước vận mệnh thiêng liêng của dân tộc; là tư tưởng chỉ đạo hành động, nhằm rèn luyện ý chí, tinh thần, nghị lực cho Thanh niên Xung phong và các thế hệ thanh niên Việt Nam.
Sức mạnh tinh thần của bốn câu thơ Bác dạy Thanh niên Xung phong còn khẳng định sức mạnh “dời non, lấp bể” của thế hệ trẻ và là tư tưởng "Trường học lớn Thanh niên Xung phong," một phương thức tổ chức giáo dục, đào tạo, rèn luyện thanh niên rất đặc sắc.
[Làm sống lại những ký ức về một thời oanh liệt, hào hùng của dân tộc]
Bốn câu thơ của Bác đã nhanh chóng lan tỏa, thấm nhuần, là kim chỉ nam hành động cho hàng chục vạn Thanh niên Xung phong và lớp lớp thanh niên Việt Nam trong suốt chặng đường lịch sử của dân tộc, từ kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ, đến khôi phục kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh, xây dựng xã hội chủ nghĩa, tham gia bảo vệ biên giới phía Bắc, biên giới Tây Nam, làm nhiệm vụ quốc tế tại Campuchia và xung kích tham gia phát triển kinh tế-xã hội trong giai đoạn hiện nay.
Lực lượng Thanh niên Xung phong luôn là biểu tượng sáng ngời của thế hệ trẻ Việt Nam. Trong kháng chiến, Thanh niên Xung phong đã luôn kề vai sát cánh cùng các lực lượng vũ trang, có mặt, bám trụ trên các tuyến đường chiến lược, ở các trọng điểm ác liệt của chiến tranh, giáp mặt với quân thù, với tinh thần xả thân chiến đấu và quên mình phục vụ chiến đấu, không ngại hy sinh gian khổ, phục vụ công cuộc kháng chiến thành công.
Sự sáng tạo độc đáo của cách mạng Việt Nam
Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, gần 5 vạn cán bộ, đội viên Thanh niên Xung phong đã hoạt động ngày đêm, sát cánh cùng các đơn vị lực lượng vũ trang, giao thông vận tải, dân công, đồng bào các dân tộc Việt Bắc và Tây Bắc hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ quan trọng: phục vụ chiến đấu, tham gia chiến đấu, mở đường, đảm bảo giao thông, rà phá bom mìn, vận chuyển và chăm sóc thương bệnh binh, mai táng liệt sỹ... góp phần làm nên chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ.
Giai đoạn 1955-1964, lực lượng Thanh niên Xung phong đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, góp phần kiến thiết, xây dựng các công trình, cơ sở vật chất, kỹ thuật quan trọng của Chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, làm nên một hậu phương lớn vững chắc, đảm bảo sức người, sức của phục vụ cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. 87 cán bộ, đội viên Thanh niên Xung phong đã hy sinh trên các công trường mở đường.
Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, lực lượng Thanh niên Xung phong đã có mặt trên khắp mọi tuyến đường ra trận, hăng hái chiến đấu, lao động sáng tạo, học tập, rèn luyện, sẵn sàng hy sinh anh dũng, hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ: mở đường chiến lược; vận chuyển hậu cần; trực chiến, chốt giữ những trọng điểm địch đánh phá ác liệt, san lấp hố bom, sửa chữa cầu đường, tháo gỡ bom mìn, hướng dẫn xe đi và chiến đấu đảm bảo mạch máu giao thông thông suốt trong mọi tình huống, góp phần quan trọng đánh thắng cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Trong 10 năm (từ 1965-1975), lực lượng Thanh niên Xung phong đã đảm nhận 16 loại công việc khác nhau, chủ yếu tập trung vào 3 ngành: giao thông vận tải, quốc phòng và lâm nghiệp.
Sau năm 1975, lực lượng Thanh niên xung xong còn tiếp tục tham gia bảo vệ biên giới Tây Nam, biên giới phía Bắc. Từ khi thành lập đến nay, không mặt trận nào không có công sức và đóng góp to lớn của các thế hệ Thanh niên Xung phong Việt Nam anh hùng.
Lịch sử đã chứng minh vai trò, ý nghĩa to lớn của tổ chức Thanh niên Xung phong trong việc phát huy, giáo dục, rèn luyện thanh niên. Trưởng thành trong chiến đấu và lao động, nhiều cán bộ, hội viên Thanh niên Xung phong đã trở thành những lao động giỏi, cán bộ gương mẫu trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, tiếp tục đóng góp công sức, trí tuệ vào việc thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước do Đảng khởi xướng và lãnh đạo.
Trong suốt 73 năm qua, lực lượng Thanh niên Xung phong là biểu tượng rực rỡ của chủ nghĩa anh hùng cách mạng và tinh thần yêu nước của thanh niên Việt Nam, không những là niềm tự hào của Đảng, Nhà nước, nhân dân ta, mà còn khiến thanh niên tiến bộ trên thế giới khâm phục.
Tại Lễ kỷ niệm 45 năm Ngày Truyền thống Lực lượng Thanh niên Xung phong (15/7/1995), Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã nhận định về lịch sử, chiến công hào hùng của lực lượng Thanh niên Xung phong trong các thời kỳ cách mạng: “Ra đời trong khói lửa của cuộc kháng chiến chống Pháp, theo tư tưởng lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, vai trò và tính chất của Thanh niên Xung phong là những người trẻ tuổi đi đầu, sẵn sàng vượt qua mọi gian khổ, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc, vì nhân dân, được thể hiện rõ rệt trong mọi nhiệm vụ được giao. Không phải chỉ có sự gan dạ, tinh thần lao động bền bỉ, mà còn phải nói đến những sáng kiến, những suy nghĩ táo bạo và lòng trung thành vô hạn đối với Tổ quốc đã giúp cho Thanh niên Xung phong lập nên những kỳ tích, xứng đáng là lực lượng mũi nhọn trên các trận tuyến khó khăn nhất của đất nước suốt hai cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, thể hiện được khí phách và tinh hoa của dân tộc Việt Nam."
Sự ra đời của lực lượng Thanh niên Xung phong là sự sáng tạo độc đáo của cách mạng Việt Nam, đặc biệt là sự lãnh đạo xuất sắc của lãnh tụ vĩ đại Hồ Chí Minh.
Trường học lớn của Thanh niên Xung phong đã giáo dục và rèn luyện một cách toàn diện về chính trị, tư tưởng, quân sự, văn hóa và niềm tin, lối sống, bằng những phương châm, phương pháp rất phù hợp đặc điểm, đậm tính sáng tạo thanh niên. Đây là bài học quý giá cho hôm nay về mô hình, tổ chức, về nội dung, phương thức tập hợp, giáo dục thanh niên./.