Thủ tướng Anh Rishi Sunak đang đứng trước triển vọng kinh tế ảm đạm trước cuộc bầu cử dự kiến tổ chức vào năm tới. Tình hình kinh tế đang làm tăng thêm những thách thức mà ông phải đối mặt, trong bối cảnh Đảng Lao động đối lập đang dẫn đầu mạnh mẽ trong các cuộc thăm dò dư luận.
Theo Reuters, nền kinh tế Anh có thể sẽ đạt mức tăng trưởng “tối thiểu tốt nhất” vào năm 2024, hoặc có thể không tăng trưởng chút nào. Áp lực lạm phát có thể sẽ vẫn mạnh, đồng nghĩa Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) có thể sẽ giữ lãi suất ở mức cao nhất trong 15 năm trong phần lớn thời gian của năm.
Ông Sunak phải tổ chức một cuộc bầu cử trước ngày 28/1/2025, nhưng dự kiến ông sẽ tổ chức cuộc bầu cử này vào tháng 10 hoặc tháng 11/2024.
Ông có thể tranh cử vào tháng Năm nếu Đảng Bảo thủ của ông có thể thu hẹp khoảng cách 20 điểm phần trăm phía sau Đảng Lao động trong các cuộc thăm dò dư luận. Đảng Lao động cũng đang “ghi điểm” tốt hơn trong các cuộc thăm dò xem đảng nào sẽ điều hành nền kinh tế tốt nhất.
Dưới đây là một số “tóm tắt” về triển vọng kinh tế, có thể ảnh hưởng đến quyết định của ông Sunak về thời điểm tổ chức bầu cử.
Tăng trưởng “mờ nhạt”
Các dự báo về nền kinh tế năm 2024 có nhiều mức độ, từ mức trì trệ đến tăng trưởng “mờ nhạt.”
BoE cho biết họ dự kiến mức tăng trưởng của nền kinh tế Anh bằng 0 trong năm tới, trong khi các nhà dự báo của Chính phủ tại Văn phòng Trách nhiệm Ngân sách (OBR) và Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế đều dự báo mức tăng trưởng là 0,7%.
Con số này sẽ thấp hơn nhiều so với tốc độ tăng trưởng trung bình hằng năm của Anh là gần 3% trong thập kỷ trước cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2008.
Dù vậy, Bộ trưởng Tài chính Jeremy Hunt cho biết những dự báo trước đây về suy thoái kinh tế ở Anh đã chứng tỏ là sai, và các kế hoạch của ông đối với nền kinh tế đang phát huy hiệu quả.
Dấu hiệu khích lệ
Một dấu hiệu đáng khích lệ đối với Thủ tướng Sunak là những kỳ vọng rằng nền kinh tế sẽ “tăng trưởng nhanh hơn đôi chút” qua năm 2024.
Một cuộc thăm dò ý kiến các nhà phân tích của Reuters công bố hôm 9/11 cho thấy nền kinh tế đi ngang trong ba tháng đầu năm, tiếp theo là mức tăng trưởng theo quý là 0,2% trong giai đoạn từ tháng Tư đến tháng 6, và 0,3% trong quý 3 và quý 4.
Thủ tướng Anh Sunak cam kết cắt giảm thuế sau khi thực hiện “lời hứa” lạm phát
Thủ tướng Anh Rishi Sunak nói: "Lạm phát đã giảm một nửa và tốc độ tăng trưởng đang mạnh mẽ hơn. Chúng ta có thể bắt đầu giai đoạn tiếp theo và chuyển hướng chú ý sang việc cắt giảm thuế."
Nhưng những con số đó vẫn sẽ chậm hơn nhiều so với mức tăng trưởng trung bình hằng quý khoảng 0,5% trong 5 năm trước đại dịch COVID-19.
Cuộc thăm dò được tiến hành trước khi Bộ trưởng Hunt tuyên bố cắt giảm mức đóng góp an sinh xã hội cho các cá nhân kể từ tháng Một. Các nhà phân tích cho rằng việc thúc đẩy tăng trưởng sẽ chỉ bù đắp một phần nhỏ thiệt hại cho các hộ gia đình do lạm phát, thuế và chi phí vay cao hơn.
Kỳ vọng lạm phát giảm xuống
Có những lý do kinh tế khác khiến ông Sunak có thể muốn đợi đến cuối năm 2024 trước khi tổ chức bầu cử, trong đó có khả năng lạm phát sẽ giảm xuống.
OBR dự báo lạm phát dự kiến sẽ tăng đột biến dự kiến vào tháng 1/2024 do các mức giảm giá bán hàng lớn hơn bình thường trong so với cùng thời điểm năm 2023, sau đó lạm phát sẽ ở mức khoảng 2,8% vào cuối năm 2024 - giảm từ mức 4,6% vào tháng 10 năm nay.
Lạm phát đã hạ nhiệt từ mức trên 11% vào tháng 10/2022. Nhưng BoE dự báo lạm phát sẽ không quay trở lại mức mục tiêu 2% cho đến cuối năm 2025, và tình hình này sẽ kéo dài tình trạng mất sức chi tiêu của các hộ gia đình.
Thất nghiệp dự kiến sẽ tăng
Tỷ lệ thất nghiệp dự kiến sẽ tăng khi năm 2024 trôi qua, trong bối cảnh các doanh nghiệp và người tiêu dùng sẽ ngày càng cảm nhận sức nặng của đợt tăng lãi suất mạnh mẽ của BoE kể từ tháng 12/2021 đến tháng Tám năm nay.
BoE cho biết tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng trong ba năm tới và sẽ ở mức 4,7% vào cuối năm 2024 - mức thấp theo tiêu chuẩn lịch sử nhưng tăng so với mức dự báo 4,1% vào cuối năm nay.
Stephen Millard, Phó Giám đốc Viện Nghiên cứu Kinh tế và Xã hội Quốc gia, cho biết sự gia tăng này nhiều khả năng phản ánh những người tiếp tục thất nghiệp hơn là sự gia tăng số người mất việc.
Thu nhập tiếp tục xu hướng giảm
Cùng việc cắt giảm mức đóng góp an sinh xã hội, Chính phủ Anh đã phê duyệt mức tăng lương tối thiểu gần 10% và điều này sẽ thúc đẩy thu nhập của những người lao động được trả lương thấp hơn kể từ tháng Tư.
Mặc dù vậy, thu nhập thực tế khả dụng của các hộ gia đình vẫn tiếp tục xu hướng giảm - vốn tiếp diễn “từ cuộc bầu cử này sang cuộc bầu cử khác” kể từ Chiến tranh Thế giới thứ Hai, theo cơ quan nghiên cứu của Tổ chức Nghị quyết. Cuộc tổng tuyển cử gần đây nhất [ở Anh] là vào tháng 12/2019.
Chính phủ cho biết phần lớn “nỗi đau” này là do nỗ lực hoàn trả các chi phí khổng lồ để hỗ trợ nền kinh tế và các hộ gia đình trong thời kỳ đại dịch và đợt tăng giá năng lượng vào năm 2022.
Vấn đề thế chấp
Nhiều người sở hữu nhà sẽ cảm nhận được mức lãi suất cao hơn của BoE trong suốt năm 2024 khi các khoản thế chấp có lãi suất cố định của họ hết hạn và được điều chỉnh lại ở mức lãi suất cao hơn.
Theo UK Finance, một nhóm đại diện cho những người cho vay, khoảng 1,5 triệu khoản thế chấp cố định sẽ hết hạn vào năm tới, tăng nhẹ so với 1,4 triệu vào năm 2023.
Dữ liệu của Cơ quan Quản lý Tài chính cho thấy số lượng các khoản thế chấp đến hạn gia hạn sẽ giảm dần khi năm 2024 trôi qua.
Ngân sách mùa Xuân
Thủ tướng Sunak và Bộ trưởng Tài chính Hunt có thêm một cơ hội nữa để thuyết phục cử tri rằng Đảng Bảo thủ là lựa chọn tốt nhất đối với thu nhập của họ: Ngân sách mùa Xuân được dự kiến vào cuối tháng Hai hoặc tháng Ba.
Nhiều nhà lập pháp Đảng Bảo thủ đang hy vọng cắt giảm thuế hơn nữa, nhưng “room” điều chỉnh dành cho ông Hunt sẽ bị hạn chế bởi quy tắc tài chính của chính ông để giảm nợ.
Tổ chức Nghị quyết ước tính rằng 13 tỷ bảng Anh (16,5 tỷ USD) dành cho việc cắt giảm thuế hoặc chi tiêu bổ sung của ông Hunt sau đợt cắt giảm thuế vào tháng 11 chưa bằng một nửa mức trung bình mà hầu hết những người tiền nhiệm của ông phải gánh chịu kể từ năm 2010./.
