Câu thơ nổi tiếng “Mai Châu mùa em thơm nếp xôi” trong bài thơ "Tây Tiến" của nhà thơ Quang Dũng đã thôi thúc chúng tôi về Mai Châu (Hòa Bình) để tận hưởng hương vị thơm lạ của nếp nương.
Đến bản Lác (thị trấn Mai Châu) chúng tôi không khỏi ngạc nhiên khi bà con dân tộc Thái nơi đây đã kết hợp món xôi tím và gà nướng mắc khén tạo thành món ăn mang hương vị đặc trưng của núi rừng.
Chúng tôi dừng chân tại “khách sạn nhà sàn” của anh Hà Văn Minh ở bản Lác. Thấy khách đến nhà, chị vợ anh Minh nhanh nhảu thông báo: “Đêm nay các chú thưởng thức món xôi tím gà nướng mắc khén nhé.” Chúng tôi đang đói cồn cào nên rất háo hức với món ăn mới lạ này.
Nguyên liệu để làm xôi tím là nếp nương Mai Châu và lá cẩm tím, một loại lá rừng mọc rất nhiều trên thung núi ở Hòa Bình.
Trước tiên lá cẩm tím rửa sạch rồi cho 1,5 lít nước vào đun sôi với một ít muối sẽ cho nước màu tím. Dùng loại nước này ngâm gạo nếp nương, khi hạt gạo từ màu trắng chuyển sang màu tím là có thể đưa lên nồi đồ thành xôi.
Mắc khén được người Thái ở Mai Châu sử dụng như một loại “hạt tiêu của người miền núi” có vị thơm và cay đậm đầu lưỡi.
Gà được làm sạch rồi phết hạt mắc khén giã nhuyễn đưa lên lò than hồng nướng làm thơm lừng cả một góc bản.
Anh Hà Văn Minh cho biết món xôi gà nướng mắc khén là món ăn truyền thống của người Thái dùng để cúng ông đầu bếp.
Từ khi bản Lác phát triển du lịch cộng đồng, người Thái đã chế biến món này để giới thiệu đến du khách tinh hoa ẩm thực của vùng đất Mai Châu.
Hương vị thơm lừng của xôi nếp nương cộng với vị béo bùi của gà nướng mắc khén đã cho chúng tôi một bữa tối thật khó quên giữa không gian núi rừng./.