Dịch bệnh tay chân miệng kéo dài dai dẳng từ đầu năm và căng thẳng từtháng 6/2011. Đến nay, số bệnh nhân tay chân miệng và số ca tử vong tại nhiều tỉnh, thànhtrong cả nước vẫn tăng. Dịch còn dự báo sẽ “nóng” đến hết tháng 11/2011.
Đến nay Bộ Y tế cũng như những tỉnh, thành có số bệnh nhân tăng bất thườngvẫn chưa công bố dịch. Phóng viên Vietnam+ đã có cuộc phỏng vấn tiến sỹ TrầnThanh Dương-Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng xung quanh vấn đề này.
- Hiện nay, dịch bệnh tay chân miệng đang lan rộng. Mặc dù Bộ Y tế đã có cácbiện pháp chỉ đạo để phòng chống dịch, nhưng xin tiến sỹ cho biết tại sao số camắc và tử vong vẫn tăng đều đều 2.000 ca mỗi tuần trong thời gian gần đây màchưa có dấu hiệu giảm?
Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Trần Thanh Dương: Bệnh tay chân miệng đã lưuhành từ nhiều năm tại các quốc gia và vùng lãnh thổ khu vực Tây Thái Bình Dươngtừ năm 1997.
Trong khoảng thời gian đó đến nay, các nước vẫn ghi nhận các đợt bùng phát bệnhtay chân miệng với số ca mắc lên đến hàng trăm nghìn trong một năm, riêng TrungQuốc, số mắc hàng năm ghi nhận từ 1,2 đến 1,5 triệu ca bệnh. Tại các nước pháttriển như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore số ca mắc liên tục ghi nhận ở mức caotrong nhiều năm.
Việt Nam nằm trong khu vực lưu hành bệnh tay chân miệng, với điều kiện giao lưuthuận lợi giữa các nước trong khu vực thì bệnh tay chân miệng xâm nhập và giatăng là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, trong những năm qua chúng ta đãtriển khai các biện pháp tích cực nhằm hạn chế sự bùng phát bệnh tay chân miệng.
- Xin ông cho biết tình hình dịch bệnh tay chân miệng hiện nay có ở mức cao?
Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Trần Thanh Dương: Tại Việt Nam, số trường hợpmắc có xu hướng tăng nhanh từ tuần thứ 20 (cuối tháng Năm) đến tuần thứ 26 (đầutháng Bảy). Từ tuần thứ 26 đến nay (tuần thứ 42), số ca bệnh tay chân miệng theotuần tiếp tục ở mức cao song đã thấp hơn nhiều so với giai đoạn 7 tuần trước đó.
Tích lũy từ đầu năm đến ngày 20/10/2011, trên toàn quốc đã ghi nhận 76.121trường hợp mắc tay chân miệng tại 63 địa phương; trong đó đã có 135 trường hợp tửvong tại 26 tỉnh, thành phố.
Theo kết quả điều tra của một số địa phương, số trường hợp mắc chủ yếu rải rác ởcác hộ gia đình từ 85-95% tổng số trường hợp mắc, không bùng phát thành các ổdịch lớn trong cộng đồng. Trong đó số trẻ từ 1-3 tuổi chiếm 90% số trường hợpmắc.
- Liệu có phải các biện pháp tích cực phòng chống dịch thời gian qua chưa hiệuquả?
Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Trần Thanh Dương: Trong điều kiện giao thông đi lại hiện nay thuận tiện, mầm bệnh đã lưu hànhtrong cộng đồng, nên việc gia tăng số ca mắc là điều không thể tránh khỏi.
Việc số ca mắc tăng chậm lại trong những tuần gần đây phản ảnh các biện phápphòng, chống dịch của các địa phương và của các hộ gia đình tại cộng đồng đã bắtđầu có hiệu quả.
- Hiện nay, có nhiều ý kiến cho rằng cần công bố dịch tay chân miệng khi dịch đãlan rộng ra 63/63 tỉnh, thành phố trên cả nước. Xin ông cho biết ý kiến về vấnđề này?
Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Trần Thanh Dương: Theo Quy định của Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm, bệnh tay chân miệng nằmtrong nhóm B, thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh, thành phố côngbố dịch. Việc công bố dịch đã được quy định rõ tại Quyết định số 64/2010/QĐ-TTgcủa Thủ tướng Chính phủ về việc quy định điều kiện công bố dịch, công bố hếtdịch bệnh truyền nhiễm.
Điều này cũng phù hợp với quy định của Điều lệ Y tế quốctế 2005 về việc khai báo các tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng quốc tế.Việc công bố dịch cần phải thực hiện đúng thẩm quyền và cân nhắc các điều kiệnkinh tế, xã hội và năng lực của từng địa phương.
Vấn đề mấu chốt là các biện pháp phòng, chống và kiểm soát bệnh phải triển khaiquyết liệt ngay từ khi phát hiện các ca bệnh đầu tiên, chứ không phải chờ đếnkhi công bố dịch mới thực hiện.
Thực tế trong thời gian qua, dự báo diễn biến phức tạp của bệnh tay chân miệng,thực hiện Công điện số 1439/CĐ-TTg ngày 18/8/2011 của Thủ tướng Chính phủ, Bộtrưởng Bộ Y tế, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố đã trực tiếp chỉđạo và cấp kinh phí bổ sung cho các hoạt động phòng, chống dịch.
Ngành y tế các địa phương đã xử lý quyết liệt các ổ dịch nhỏ không để xảy ra cácổ dịch lớn, kéo dài; đã phân công các bệnh viện, cán bộ thường trực tại các bệnhviện thu dung, điều trị kịp thời tất cả các ca bệnh nhằm giảm thiểu số trườnghợp tử vong.
- Số ca tử vong vẫn liên tục tăng qua các tuần. Vậy theo ông dịch tay chân miệngcó cần “báo động đỏ” và cần động viên các địa phương có số lượng người mắc caonhư Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Quảng Ngãi… công bố dịch hay không?
Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Trần Thanh Dương: Trong điều kiện không có vắc-xin phòng bệnh, không có thuốc điều trị đặc hiệu,Bộ Y tế đã xin ý kiến các chuyên gia đầu ngành có kinh nghiệm trọng điều trịbệnh tay chân miệng sửa đổi, bổ sung hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh tay chânmiệng đồng thời thường xuyên chỉ đạo các bệnh viện tổ chức rút kinh nghiệmtrong điều trị và các bệnh viện tuyến trên hỗ trợ tuyến dưới nhằm giảm thiểunguy cơ tử vong.
Kết quả nhiều tỉnh, thành phố có số tử vong lớn đã giảm hẳn số tử vong trongnhững tháng gần đây, nhiều ca bệnh nặng đã được cứu sống.
Tỉnh Quảng Ngãi lúc đầu nằm trong số các tỉnh có số ca tử vong cao, tuy nhiên 4tháng gần đây đã không ghi nhận thêm trường hợp tử vong nào. Bộ Y tế cũng chỉđạo các bệnh viện tại các địa phương thực hiện đúng các hướng dẫn điều trị đãban hành, hạn chế chuyển tuyến, nếu cần, sẵn sàng huy động các bác sỹ có taynghề cao từ tuyến trên hỗ trợ tuyến dưới trong điều trị.
- Theo ông, tác nhân gây bệnh tay chân miệng có biến đổi hay không?
Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Trần Thanh Dương: Ca bệnh tay chân miệng đầu tiên ở Việt Nam được ghi nhận từ năm 2003, từ đó đếnnay, số trường hợp mắc rải rác tại một số tỉnh trong cả nước, tuy nhiên tậptrung chủ yếu ở khu vực miền Nam và miền Trung.
Nghiên cứu của Viện Pasteur Thành phố Hồ Chí Minh cho thấy chủng virus EV71 (mộtchủng độc lực cao gây bệnh tay chân miệng) đã xuất hiện nhiều trong số trẻ mắctay chân miệng từ năm 2005. Bộ Y tế đã và đang giám sát chặt chẽ tác nhân gâybệnh tay chân miệng và hiện chưa phát hiện có dấu hiệu bất thường của virus gâybệnh.
- Bộ Y tế đưa ra cảnh báo rằng đỉnh dịch tay chân miệng sẽ tập trung từ tháng 9đến tháng 11. Vậy để đối phó với đỉnh dịch, Bộ Y tế và Cục Y tế dự phòng có giảipháp chỉ đạo nào quyết liệt hơn?
Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Trần Thanh Dương: Qua theo dõi từ các năm trước, số mắc tay chân miệng thường tăng cao vào cáctháng 9-11. Trong năm 2011, nhận thức số ca mắc tăng cao sớm hơn, ngay từ đầunăm, Bộ Y tế đã chỉ đạo các địa phương triển khai sớm các biện pháp phòng bệnh,kết quả đã làm chậm lại sự phát triển của bệnh tay chân miệng.
Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y tế sẽ tiếp tục triển khaicác đoàn công tác đi kiểm tra việc thực hiện tại các địa phương.
Việc thực hành chăm sóc trẻ đúng cách là chìa khóa trong việc khống chế và kiểm soátbệnh tay chân miệng, do đó Bộ Y tế sẽ tăng cường triển khai mạnh mẽ công táctruyền thông thay đổi hành vi đối với người dân, tập trung vào các hộ gia đìnhcó con nhỏ.
Tuy nhiên, do mầm bệnh đã lưu hành trong cộng đồng, các yếu tố nguy cơ mắc bệnhcho trẻ em là rất lớn. Do đó chúng ta cần phải quyết tâm hơn nữa trong việc thựchiện các biện pháp phòng bệnh. Mỗi gia đình phải thực hiện tốt các biện phápchăm sóc sức khỏe cho con mình nhất là các gia đình có trẻ dưới 5 tuổi để giảmnguy cơ mắc bệnh hoặc tránh được các biến chứng nặng./.
Đến nay Bộ Y tế cũng như những tỉnh, thành có số bệnh nhân tăng bất thườngvẫn chưa công bố dịch. Phóng viên Vietnam+ đã có cuộc phỏng vấn tiến sỹ TrầnThanh Dương-Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng xung quanh vấn đề này.
- Hiện nay, dịch bệnh tay chân miệng đang lan rộng. Mặc dù Bộ Y tế đã có cácbiện pháp chỉ đạo để phòng chống dịch, nhưng xin tiến sỹ cho biết tại sao số camắc và tử vong vẫn tăng đều đều 2.000 ca mỗi tuần trong thời gian gần đây màchưa có dấu hiệu giảm?
Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Trần Thanh Dương: Bệnh tay chân miệng đã lưuhành từ nhiều năm tại các quốc gia và vùng lãnh thổ khu vực Tây Thái Bình Dươngtừ năm 1997.
Trong khoảng thời gian đó đến nay, các nước vẫn ghi nhận các đợt bùng phát bệnhtay chân miệng với số ca mắc lên đến hàng trăm nghìn trong một năm, riêng TrungQuốc, số mắc hàng năm ghi nhận từ 1,2 đến 1,5 triệu ca bệnh. Tại các nước pháttriển như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore số ca mắc liên tục ghi nhận ở mức caotrong nhiều năm.
Việt Nam nằm trong khu vực lưu hành bệnh tay chân miệng, với điều kiện giao lưuthuận lợi giữa các nước trong khu vực thì bệnh tay chân miệng xâm nhập và giatăng là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, trong những năm qua chúng ta đãtriển khai các biện pháp tích cực nhằm hạn chế sự bùng phát bệnh tay chân miệng.
- Xin ông cho biết tình hình dịch bệnh tay chân miệng hiện nay có ở mức cao?
Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Trần Thanh Dương: Tại Việt Nam, số trường hợpmắc có xu hướng tăng nhanh từ tuần thứ 20 (cuối tháng Năm) đến tuần thứ 26 (đầutháng Bảy). Từ tuần thứ 26 đến nay (tuần thứ 42), số ca bệnh tay chân miệng theotuần tiếp tục ở mức cao song đã thấp hơn nhiều so với giai đoạn 7 tuần trước đó.
Tích lũy từ đầu năm đến ngày 20/10/2011, trên toàn quốc đã ghi nhận 76.121trường hợp mắc tay chân miệng tại 63 địa phương; trong đó đã có 135 trường hợp tửvong tại 26 tỉnh, thành phố.
Theo kết quả điều tra của một số địa phương, số trường hợp mắc chủ yếu rải rác ởcác hộ gia đình từ 85-95% tổng số trường hợp mắc, không bùng phát thành các ổdịch lớn trong cộng đồng. Trong đó số trẻ từ 1-3 tuổi chiếm 90% số trường hợpmắc.
- Liệu có phải các biện pháp tích cực phòng chống dịch thời gian qua chưa hiệuquả?
Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Trần Thanh Dương: Trong điều kiện giao thông đi lại hiện nay thuận tiện, mầm bệnh đã lưu hànhtrong cộng đồng, nên việc gia tăng số ca mắc là điều không thể tránh khỏi.
Việc số ca mắc tăng chậm lại trong những tuần gần đây phản ảnh các biện phápphòng, chống dịch của các địa phương và của các hộ gia đình tại cộng đồng đã bắtđầu có hiệu quả.
- Hiện nay, có nhiều ý kiến cho rằng cần công bố dịch tay chân miệng khi dịch đãlan rộng ra 63/63 tỉnh, thành phố trên cả nước. Xin ông cho biết ý kiến về vấnđề này?
Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Trần Thanh Dương: Theo Quy định của Luật Phòng chống bệnh truyền nhiễm, bệnh tay chân miệng nằmtrong nhóm B, thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh, thành phố côngbố dịch. Việc công bố dịch đã được quy định rõ tại Quyết định số 64/2010/QĐ-TTgcủa Thủ tướng Chính phủ về việc quy định điều kiện công bố dịch, công bố hếtdịch bệnh truyền nhiễm.
Điều này cũng phù hợp với quy định của Điều lệ Y tế quốctế 2005 về việc khai báo các tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng quốc tế.Việc công bố dịch cần phải thực hiện đúng thẩm quyền và cân nhắc các điều kiệnkinh tế, xã hội và năng lực của từng địa phương.
Vấn đề mấu chốt là các biện pháp phòng, chống và kiểm soát bệnh phải triển khaiquyết liệt ngay từ khi phát hiện các ca bệnh đầu tiên, chứ không phải chờ đếnkhi công bố dịch mới thực hiện.
Thực tế trong thời gian qua, dự báo diễn biến phức tạp của bệnh tay chân miệng,thực hiện Công điện số 1439/CĐ-TTg ngày 18/8/2011 của Thủ tướng Chính phủ, Bộtrưởng Bộ Y tế, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố đã trực tiếp chỉđạo và cấp kinh phí bổ sung cho các hoạt động phòng, chống dịch.
Ngành y tế các địa phương đã xử lý quyết liệt các ổ dịch nhỏ không để xảy ra cácổ dịch lớn, kéo dài; đã phân công các bệnh viện, cán bộ thường trực tại các bệnhviện thu dung, điều trị kịp thời tất cả các ca bệnh nhằm giảm thiểu số trườnghợp tử vong.
- Số ca tử vong vẫn liên tục tăng qua các tuần. Vậy theo ông dịch tay chân miệngcó cần “báo động đỏ” và cần động viên các địa phương có số lượng người mắc caonhư Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Quảng Ngãi… công bố dịch hay không?
Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Trần Thanh Dương: Trong điều kiện không có vắc-xin phòng bệnh, không có thuốc điều trị đặc hiệu,Bộ Y tế đã xin ý kiến các chuyên gia đầu ngành có kinh nghiệm trọng điều trịbệnh tay chân miệng sửa đổi, bổ sung hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh tay chânmiệng đồng thời thường xuyên chỉ đạo các bệnh viện tổ chức rút kinh nghiệmtrong điều trị và các bệnh viện tuyến trên hỗ trợ tuyến dưới nhằm giảm thiểunguy cơ tử vong.
Kết quả nhiều tỉnh, thành phố có số tử vong lớn đã giảm hẳn số tử vong trongnhững tháng gần đây, nhiều ca bệnh nặng đã được cứu sống.
Tỉnh Quảng Ngãi lúc đầu nằm trong số các tỉnh có số ca tử vong cao, tuy nhiên 4tháng gần đây đã không ghi nhận thêm trường hợp tử vong nào. Bộ Y tế cũng chỉđạo các bệnh viện tại các địa phương thực hiện đúng các hướng dẫn điều trị đãban hành, hạn chế chuyển tuyến, nếu cần, sẵn sàng huy động các bác sỹ có taynghề cao từ tuyến trên hỗ trợ tuyến dưới trong điều trị.
- Theo ông, tác nhân gây bệnh tay chân miệng có biến đổi hay không?
Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Trần Thanh Dương: Ca bệnh tay chân miệng đầu tiên ở Việt Nam được ghi nhận từ năm 2003, từ đó đếnnay, số trường hợp mắc rải rác tại một số tỉnh trong cả nước, tuy nhiên tậptrung chủ yếu ở khu vực miền Nam và miền Trung.
Nghiên cứu của Viện Pasteur Thành phố Hồ Chí Minh cho thấy chủng virus EV71 (mộtchủng độc lực cao gây bệnh tay chân miệng) đã xuất hiện nhiều trong số trẻ mắctay chân miệng từ năm 2005. Bộ Y tế đã và đang giám sát chặt chẽ tác nhân gâybệnh tay chân miệng và hiện chưa phát hiện có dấu hiệu bất thường của virus gâybệnh.
- Bộ Y tế đưa ra cảnh báo rằng đỉnh dịch tay chân miệng sẽ tập trung từ tháng 9đến tháng 11. Vậy để đối phó với đỉnh dịch, Bộ Y tế và Cục Y tế dự phòng có giảipháp chỉ đạo nào quyết liệt hơn?
Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng Trần Thanh Dương: Qua theo dõi từ các năm trước, số mắc tay chân miệng thường tăng cao vào cáctháng 9-11. Trong năm 2011, nhận thức số ca mắc tăng cao sớm hơn, ngay từ đầunăm, Bộ Y tế đã chỉ đạo các địa phương triển khai sớm các biện pháp phòng bệnh,kết quả đã làm chậm lại sự phát triển của bệnh tay chân miệng.
Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y tế sẽ tiếp tục triển khaicác đoàn công tác đi kiểm tra việc thực hiện tại các địa phương.
Việc thực hành chăm sóc trẻ đúng cách là chìa khóa trong việc khống chế và kiểm soátbệnh tay chân miệng, do đó Bộ Y tế sẽ tăng cường triển khai mạnh mẽ công táctruyền thông thay đổi hành vi đối với người dân, tập trung vào các hộ gia đìnhcó con nhỏ.
Tuy nhiên, do mầm bệnh đã lưu hành trong cộng đồng, các yếu tố nguy cơ mắc bệnhcho trẻ em là rất lớn. Do đó chúng ta cần phải quyết tâm hơn nữa trong việc thựchiện các biện pháp phòng bệnh. Mỗi gia đình phải thực hiện tốt các biện phápchăm sóc sức khỏe cho con mình nhất là các gia đình có trẻ dưới 5 tuổi để giảmnguy cơ mắc bệnh hoặc tránh được các biến chứng nặng./.
Thùy Giang (Vietnam+)