Đền Bảo Hà (xã Bảo Hà, huyện Bảo Yên, Lào Cai) nằm trong"Quần thể di tích Thần vệ quốc Hoàng Bảy" (cùng Đền Cô Tân An) từ lâu đãtrở thành địa chỉ du lịch tâm linh của hàng vạn lượt du khách trong vàngoài tỉnh mỗi năm trong hành trình "Du lịch về cội nguồn," nhất là dịpđầu Xuân mới.
Đền Bảo Hà là khu di tích lịch sử vănhóa quốc gia, được Nhà nước xếp hạng vào tháng 11/1997. Nằm cách thànhphố Lào Cai khoảng 60km về hướng Nam, từ ga Bảo Yên đi xuống khoảng 1km, trong không gian hùng vĩ, thơ mộng bên dòng sông Hồng cuộn chảy,dưới chân núi Cấm, đền Bảo Hà sẽ dần hiện ra trước mắt du khách trongphảng phất khói nhang huyền ảo. Những năm gần đây, đền là điểm đến thuhút du khách thập phương đông nhất của huyện Bảo Yên.
Ông Phạm Văn Chiến- Trưởng ban quản lý đền cho biết từ sau ngày mồng 1 Tết Nhâm Thìn đếnnay, mỗi ngày đền đón gần 6.000 khách đến lễ, tăng mạnh so với cùng kỳ.Từ nay đến rằm tháng Giêng là thời gian cao điểm thu hút khách đến thămvà lễ đền.
Đền Bảo Hà thờ thần vệ quốc Hoàng Bảy,một anh hùng miền sơn cước đánh giặc phương Bắc bảo vệ bờ cõi biêncương. Theo sử sách ghi chép lại, đền được xây dựng vào cuối đời Lê(niên hiệu Cảnh Hưng), thờ danh tướng Hoàng Bảy họ Nguyễn, có công đánhgiặc ở cửa ải Lào Cai, bảo vệ Tổ quốc.
Trong lịch sử phong kiến ViệtNam, Bảo Hà có một vị trí quan trọng trong phòng thủ biên giới, là cửatrạm của phòng tuyến sông Hồng phía Tây Bắc. Đời nhà Trần đã đặt hai cửatrấn ải là cửa quan Bảo Thắng và Bảo Hà, trong đó Bảo Hà là hậu cứ củaBảo Thắng. Tại đây có đài hỏa hiệu, trạm liên lạc thông tin cho các châuhuyện phía dưới.
Giữa niên hiệu Cảnh Hưng, Bảo Hà là trung tâm Châu VănBàn. Trong thời kỳ này, bọn giặc phương Bắc thường hay quấy nhiễu, xãKhấu Bàn, châu Văn Bàn đã phải xây dựng các thành lũy chống giặc. Đếncuối đời nhà Lê (1740-1786), các châu Thủy Vĩ, Văn Bàn và nhiều nơi khácthuộc phủ Quy Hóa luôn bị giặc cướp phương Bắc tràn sang quấy nhiễu.Trước tình hình giặc giã biên cương quấy đảo, triều đình cử viên tướngthứ bảy họ Nguyễn lên trấn thủ Quy Hóa.
Danh tướng họ Nguyễn đưa độiquân tiến dọc sông Thao đánh đuổi bọn giặc cỏ, giải phóng Khảu Bàn vàxây dựng Bảo Hà thành căn cứ lớn. Tại đây danh tướng đã tổ chức luyệntập binh sỹ, thống lĩnh quân thủy và quân bộ tiến đánh giặc ở Lào Cai,giải phóng các châu thuộc phủ Quy Hóa (Yên Bái, Lào Cai ngày nay). Sauđó, quân giặc phương Bắc sang xâm lược bờ cõi, danh tướng Hoàng Bảy lạidẫn quân lên tham chiến. Song, do trận chiến không cân sức, ông đã anhdũng hy sinh.
Xác ông bị giặc vứt xuống sông Hồng và trôi đến Bảo Hà.Nhân dân trong vùng do ông Lư Văn Cù đứng ra tổ chức đã vớt xác ông lênchôn cất và lập miếu thờ. Để ghi nhớ công lao của ông, các vua triềuNguyễn như Minh Mệnh, Thiệu Trị đã tặng ông danh hiệu “Trấn an hiểnliệt” và đền thờ ông cũng được các vua triều Nguyễn cấp sắc phong là“Thần Vệ Quốc.” Còn đồng bào các dân tộc Kinh, Tày, Dao… thì tôn thờ ônglà vị nhân thần. Ông đi vào cõi tâm linh các dân tộc và hiện thân trongcác lễ hội xuống đồng vào ngày Thìn tháng Giêng.
Kiến trúc nguyên thủy của đền được giữ lại gần như toàn bộ cho đến ngàynay, thể hiện sự uy nghi và trang nghiêm nhưng không quá cầu kỳ, gồm:cổng tam quan, sân đền, nhà khách, phủ chúa Sơn Trang, Tòa đại bái, Cungcấm, Cung nhị, Cung công đồng với diện tích, bài trí các pho tượng khácnhau. Trong các cung thờ chính của đền có các pho tượng: Đức ThánhTrần, Đức Vua Cha, Quan Tuần Trang, ông Hoàng Bảy, ông Hoàng Đông quanBơ phủ, Mẫu Nhị, Mẫu Thượng Ngà, Mẫu Thủy Tiên, Thiên Phúc Thiên Nhãn.
Đền Bảo Hà có rất nhiều ngày lễ hội, trong đó những ngày lễchính là Lễ thượng nguyên (rằm tháng Giêng), lễ tiệc quan tuần tranh(25/5 âm lịch), lễ hội ngày giỗ ông Hoàng Bảy (17/7 âm lịch), lễ Tếtmuộn (Tết tất niên). Lễ hội Đền Bảo Hà và lễ hội Đền Thượng là hai lễhội đông vui nhất tỉnh Lào Cai. Đó chính là thời điểm hội tụ sức mạnhcộng đồng và gửi gắm khát vọng về no ấm, hòa bình của người dân Lào Cainói riêng trong suốt chiều dài lịch sử./.
Đền Bảo Hà là khu di tích lịch sử vănhóa quốc gia, được Nhà nước xếp hạng vào tháng 11/1997. Nằm cách thànhphố Lào Cai khoảng 60km về hướng Nam, từ ga Bảo Yên đi xuống khoảng 1km, trong không gian hùng vĩ, thơ mộng bên dòng sông Hồng cuộn chảy,dưới chân núi Cấm, đền Bảo Hà sẽ dần hiện ra trước mắt du khách trongphảng phất khói nhang huyền ảo. Những năm gần đây, đền là điểm đến thuhút du khách thập phương đông nhất của huyện Bảo Yên.
Ông Phạm Văn Chiến- Trưởng ban quản lý đền cho biết từ sau ngày mồng 1 Tết Nhâm Thìn đếnnay, mỗi ngày đền đón gần 6.000 khách đến lễ, tăng mạnh so với cùng kỳ.Từ nay đến rằm tháng Giêng là thời gian cao điểm thu hút khách đến thămvà lễ đền.
Đền Bảo Hà thờ thần vệ quốc Hoàng Bảy,một anh hùng miền sơn cước đánh giặc phương Bắc bảo vệ bờ cõi biêncương. Theo sử sách ghi chép lại, đền được xây dựng vào cuối đời Lê(niên hiệu Cảnh Hưng), thờ danh tướng Hoàng Bảy họ Nguyễn, có công đánhgiặc ở cửa ải Lào Cai, bảo vệ Tổ quốc.
Trong lịch sử phong kiến ViệtNam, Bảo Hà có một vị trí quan trọng trong phòng thủ biên giới, là cửatrạm của phòng tuyến sông Hồng phía Tây Bắc. Đời nhà Trần đã đặt hai cửatrấn ải là cửa quan Bảo Thắng và Bảo Hà, trong đó Bảo Hà là hậu cứ củaBảo Thắng. Tại đây có đài hỏa hiệu, trạm liên lạc thông tin cho các châuhuyện phía dưới.
Giữa niên hiệu Cảnh Hưng, Bảo Hà là trung tâm Châu VănBàn. Trong thời kỳ này, bọn giặc phương Bắc thường hay quấy nhiễu, xãKhấu Bàn, châu Văn Bàn đã phải xây dựng các thành lũy chống giặc. Đếncuối đời nhà Lê (1740-1786), các châu Thủy Vĩ, Văn Bàn và nhiều nơi khácthuộc phủ Quy Hóa luôn bị giặc cướp phương Bắc tràn sang quấy nhiễu.Trước tình hình giặc giã biên cương quấy đảo, triều đình cử viên tướngthứ bảy họ Nguyễn lên trấn thủ Quy Hóa.
Danh tướng họ Nguyễn đưa độiquân tiến dọc sông Thao đánh đuổi bọn giặc cỏ, giải phóng Khảu Bàn vàxây dựng Bảo Hà thành căn cứ lớn. Tại đây danh tướng đã tổ chức luyệntập binh sỹ, thống lĩnh quân thủy và quân bộ tiến đánh giặc ở Lào Cai,giải phóng các châu thuộc phủ Quy Hóa (Yên Bái, Lào Cai ngày nay). Sauđó, quân giặc phương Bắc sang xâm lược bờ cõi, danh tướng Hoàng Bảy lạidẫn quân lên tham chiến. Song, do trận chiến không cân sức, ông đã anhdũng hy sinh.
Xác ông bị giặc vứt xuống sông Hồng và trôi đến Bảo Hà.Nhân dân trong vùng do ông Lư Văn Cù đứng ra tổ chức đã vớt xác ông lênchôn cất và lập miếu thờ. Để ghi nhớ công lao của ông, các vua triềuNguyễn như Minh Mệnh, Thiệu Trị đã tặng ông danh hiệu “Trấn an hiểnliệt” và đền thờ ông cũng được các vua triều Nguyễn cấp sắc phong là“Thần Vệ Quốc.” Còn đồng bào các dân tộc Kinh, Tày, Dao… thì tôn thờ ônglà vị nhân thần. Ông đi vào cõi tâm linh các dân tộc và hiện thân trongcác lễ hội xuống đồng vào ngày Thìn tháng Giêng.
Kiến trúc nguyên thủy của đền được giữ lại gần như toàn bộ cho đến ngàynay, thể hiện sự uy nghi và trang nghiêm nhưng không quá cầu kỳ, gồm:cổng tam quan, sân đền, nhà khách, phủ chúa Sơn Trang, Tòa đại bái, Cungcấm, Cung nhị, Cung công đồng với diện tích, bài trí các pho tượng khácnhau. Trong các cung thờ chính của đền có các pho tượng: Đức ThánhTrần, Đức Vua Cha, Quan Tuần Trang, ông Hoàng Bảy, ông Hoàng Đông quanBơ phủ, Mẫu Nhị, Mẫu Thượng Ngà, Mẫu Thủy Tiên, Thiên Phúc Thiên Nhãn.
Đền Bảo Hà có rất nhiều ngày lễ hội, trong đó những ngày lễchính là Lễ thượng nguyên (rằm tháng Giêng), lễ tiệc quan tuần tranh(25/5 âm lịch), lễ hội ngày giỗ ông Hoàng Bảy (17/7 âm lịch), lễ Tếtmuộn (Tết tất niên). Lễ hội Đền Bảo Hà và lễ hội Đền Thượng là hai lễhội đông vui nhất tỉnh Lào Cai. Đó chính là thời điểm hội tụ sức mạnhcộng đồng và gửi gắm khát vọng về no ấm, hòa bình của người dân Lào Cainói riêng trong suốt chiều dài lịch sử./.
Hương Thu (TTXVN/vietnam+)
