So với năm 2020, tác động của đại dịch trong năm 2021 được đánh giá là nghiêm trọng hơn. Người dân rất lo lắng về tình hình sức khỏe cá nhân của họ (68% số người được hỏi) và việc học tập của con cháu (76%). Tác động tiêu cực lên việc làm và thu nhập do COVID-19 năm 2021 cũng trở nên rõ rệt hơn, với 77% người được hỏi cho biết thu nhập bị giảm, đặc biệt là đối với những người thuộc hộ nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, lao động tự do...
Đây là một số phát hiện chính của cuộc điều tra xã hội học: “Cảm nhận và trải nghiệm của người dân về một số biện pháp ứng phó với đại dịch COVID-19 của các cấp chính quyền: Kết quả khảo sát qua điện thoại vòng 2, năm 2021” vừa được công bố hôm nay 7/12.
Cuộc khảo sát được thực hiện bởi Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) và Viện Nghiên cứu Phát triển Mekong (MDRI), với sự hỗ trợ và đồng hành của Bộ Ngoại giao và Thương mại Chính phủ Australia (DFAT).
Sự tín nhiệm của người dân ở mức cao
Đánh giá của người dân về các biện pháp ứng phó của các cấp chính quyền trong đợt dịch COVID-19 lần thứ tư, đa số người trả lời vẫn đánh giá cao mức độ hiệu quả trong tác ứng phó với COVID-19 của các cấp chính quyền, cho dù tỷ lệ này thấp hơn năm 2020.
Có tới 84% số người được hỏi đánh giá công tác ứng phó của Chính phủ Trung ương là tốt hoặc rất tốt (so với 97% vào năm 2020), 89% đánh giá công tác ứng phó của chính quyền cấp tỉnh là tốt hoặc rất tốt (94% vào năm 2020). Người dân thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ với hầu hết các biện pháp phòng, chống dịch. Đóng cửa chợ dân sinh và trường học là các biện pháp ít được ủng hộ hơn.
Trưởng Đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam bà Caitlin Wiesen nhấn mạnh: “Kinh nghiệm của Việt Nam đã chứng minh cho thế giới thấy rằng lòng tin và sự tín nhiệm của người dân là chìa khóa thành công trong công tác ứng phó với đại dịch của Chính phủ.”
Về khả năng tiếp cận và hiệu quả của gói hỗ trợ 26.000 tỷ đồng của Chính phủ, cuộc khảo sát cho thấy tỷ lệ người trả lời nhận tiền hỗ trợ còn thấp. Mức độ tiếp cận với gói hỗ trợ của người nghèo thấp hơn người giàu. Thông tin về gói hỗ trợ chưa được phổ biến, tuyên truyền một cách hiệu quả và đầy đủ tới các nhóm yếu thế. Người dân tộc thiểu số, người sinh sống tại nông thôn, người nghèo ít nghe đến gói hỗ trợ hơn những nhóm còn lại.
[Đánh giá nhanh tác động của dịch với các hộ gia đình dễ bị tổn thương]
Những người đã nhận được tiền hỗ trợ đánh giá cao tính kịp thời và đúng như quy định. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng thủ tục tiếp nhận là chưa đơn giản.
Kết quả khảo sát chỉ ra rằng các dịch vụ hành chính công trực tuyến chưa được vận dụng trong đợt dịch thứ 4. Nhiều người phải nộp kết quả xét nghiệm COVID-19 mới được nhập viện khám, chữa bệnh. Một trong những vấn đề tồn tại mà chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) đã chỉ ra trong thập kỷ qua là hiệu quả hoạt động chưa tối ưu của các bệnh viện công cấp huyện, đây là cấp trọng yếu trong công tác ứng phó với những khủng hoảng sức khỏe cộng đồng.
Khảo sát cũng phản ánh lựa chọn và kỳ vọng của người dân trong ứng phó với COVID-19. Mặc dù phải chịu những tác động kinh tế tiêu cực, hầu hết những người được hỏi đều ưu tiên sức khỏe hơn kinh tế. Có tới 83% số người được hỏi đồng ý rằng “Ưu tiên cao nhất của Nhà nước hiện nay là cứu người khỏi COVID-19 cho dù phải hy sinh phát triển kinh tế.”
Lắng nghe người dân để thiết kế chính sách
Từ kết quả của khảo sát, các chuyên gia lưu ý sự cảm nhận và sự ủng hộ của người dân cần được các cấp chính quyền xem xét kỹ lưỡng khi thiết kế các chính sách, biện pháp ứng phó trong thời gian tới. Sự tin tưởng của người dân là động lực quan trọng quyết định mức độ hiệu quả trong việc ứng phó với đại dịch của các cấp chính quyền.
Bà Cherie Russell, Tham tán Phát triển, Đại sứ quán Australia tại Việt Nam nhận định: “Thông qua kết quả khảo sát này, chúng ta có cơ hội được lắng nghe tiếng nói và trải nghiệm của người dân Việt Nam. Nghiên cứu thực chứng sẽ cung cấp thông tin cho các quyết định chính sách và xây dựng lòng tin hơn nữa trong cộng đồng đối với việc thực hiện các chính sách này..."
Tiến sỹ Phùng Đức Tùng, Chủ tịch, Viện Nghiên cứu Phát triển Mekong, cho biết: “Cuộc khảo sát rất kịp thời và quan trọng, cung cấp bức tranh rõ ràng về trải nghiệm, mối quan tâm chính của các hộ gia đình trong thời gian giãn cách xã hội và hiệu quả của các can thiệp, chính sách của chính phủ. Kết quả khảo sát là hướng dẫn cho việc thiết kế những can thiệp và chính sách tốt hơn cho các đại dịch trong tương lai.”
Nhận định năm 2022 đang đến với những thách thức không thể lường trước vì đại dịch vẫn tồn tại và đang bùng phát ở nhiều nơi trên thế giới. Song, bà Caitlin Wiesen đánh giá chiến dịch tiêm vaccine COVID-19 thần tốc ở Việt Nam trong những tháng gần đây và sự ủng hộ của người dân đối với việc đeo khẩu trang cũng như các biện pháp ứng phó nhanh, linh hoạt của Chính phủ, Việt Nam sẽ vượt qua những thách thức của đại dịch và sớm phục hồi./.
