Ngày Xuân, bên cạnh những nét đẹp truyền thốngnhư Hội vật làng Thủ lễ, múa Náp Tân Mỹ, người dân các xã Quảng Phước và QuảngPhú (huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế) có truyền thống biểu diễn hát BảTrạo, một loại hình văn hóa đặc trưng phản ánh đời sống tinh thần của những cưdân vùng ven biển, luôn cuốn hút đông đảo mọi người tham gia.
Hát Bả Trạo là hình thức hát có kết hợp múa, diễn xướng (bả: nắm chắc,trạo: mái chèo) do ngư dân các tỉnh miền Trung từ lâu đời nay sáng tác ra đểbiểu diễn trong những ngày hội làng, lễ rước cá Ông (cá voi) hay lễ tế những vịthần, người có công khai canh khai khẩn hay truyền nghề sông nước cho làng.
Toàn bộ đoàn hát phải là đàn ông và cũng là người dân trong làng. Đoàn hátcó hình dáng một con thuyền chuẩn bị tiến ra biển. Dẫn đầu đoàn hát là tổng mũi,tiếp đến là tổng khoang và tổng lái. Cả ba người này dẫn theo đám bạn chèo chialàm hai bên trái phải, mỗi bên 8 người.
Tổng mũi mặc áo vàng quần xanh, đầu quấn khăn đỏ, tay cầm cặp sênh gỗ đểgõ nhịp. Tổng khoang mặc như tổng mũi, tay cầm gàu tát nước. Tổng lái mặc áo dàixanh, tay cầm một mái chèo dài hơn 2 mét. Vào giữa buổi diễn, 3 tổng hát về bàTơ, người có công cứu chúa Nguyễn vượt qua sóng dữ khi đi trên phá Tam Giang vànhững người đã khai canh, lấn đất biển để hình thành nên những ngôi làng bâygiờ.
Những nội dung ngôn ngữ của hát Bả Trạo mang tinh thần lạc quan, yêu nghề,yêu cuộc sống và nguyện vọng của người dân sông nước trước cảnh đẹp của thiênnhiên, sự trù phú của biển cả; mặc dù từng giờ, từng phút, họ luôn phải đối đầuvới con sóng ngọn gió, đương đầu với những hiểm nguy rình rập trên biển…
Nội dung của ngôn ngữ Bả Trạo như tạo thành một bức tranh tuyệt đẹp, hoànhảo của người lao động chứa đầy chất lãng mạn, thăng hoa của những người dân"vạn chài" trước cái đẹp, nhưng không kém phần huyền bí, sâu thẳm, mênh mông củabiển khơi, sông nước.
Suốt quá trình tồn tại và phát triển, họ đã sáng tạo ra những giá trị vănhóa phi vật thể chứa đầy "chất biển," luôn phù hợp với mọi điều kiện tự nhiên,môi trường xã hội. Đó là các thế ứng xử, lối sống, phong tục tập quán, lễ hội,tôn giáo tín ngưỡng... mang đậm sắc thái đặc trưng của văn hóa vùng, miền.
Sinh hoạt hát Bả Trạo không chỉ là một hình thức giải trí dân gian đơnthuần, mà nó là một sinh hoạt mang tính chất tâm linh, tín ngưỡng của người dânvùng sông nước huyện Quảng Điền.
Nhờ những giá trị đặc trưng riêng có của hát Bả Trạo, nên mới đây, lầnđầu tiên huyện Quảng Điền đã đưa vào phục dựng hoạt động bộ môn nghệ thuật nàytại lễ tế Miếu Bà Tơ ở thôn Bác Vọng Đông, xã Quảng Phú.
Bên cạnh đó, huyện Quảng Điền cũng đã có những giải pháp thúc đẩy háttruyền thống Bả Trạo thành một món ăn tinh thần của người dân như tiến hànhthanh lập đội hát, thường xuyên nghiên cứu tập luyện những tiết mục diễn xướngthật hấp dẫn nhuần nhuyễn để đưa ra biểu diễn trong các lễ hội đặc trưng của địaphương như sóng nước Tam Giang, lễ hội cầu ngư, từ đó hình thành nên các tour dulịch tham quan để thu hút khách thập phương.../.
Hát Bả Trạo là hình thức hát có kết hợp múa, diễn xướng (bả: nắm chắc,trạo: mái chèo) do ngư dân các tỉnh miền Trung từ lâu đời nay sáng tác ra đểbiểu diễn trong những ngày hội làng, lễ rước cá Ông (cá voi) hay lễ tế những vịthần, người có công khai canh khai khẩn hay truyền nghề sông nước cho làng.
Toàn bộ đoàn hát phải là đàn ông và cũng là người dân trong làng. Đoàn hátcó hình dáng một con thuyền chuẩn bị tiến ra biển. Dẫn đầu đoàn hát là tổng mũi,tiếp đến là tổng khoang và tổng lái. Cả ba người này dẫn theo đám bạn chèo chialàm hai bên trái phải, mỗi bên 8 người.
Tổng mũi mặc áo vàng quần xanh, đầu quấn khăn đỏ, tay cầm cặp sênh gỗ đểgõ nhịp. Tổng khoang mặc như tổng mũi, tay cầm gàu tát nước. Tổng lái mặc áo dàixanh, tay cầm một mái chèo dài hơn 2 mét. Vào giữa buổi diễn, 3 tổng hát về bàTơ, người có công cứu chúa Nguyễn vượt qua sóng dữ khi đi trên phá Tam Giang vànhững người đã khai canh, lấn đất biển để hình thành nên những ngôi làng bâygiờ.
Những nội dung ngôn ngữ của hát Bả Trạo mang tinh thần lạc quan, yêu nghề,yêu cuộc sống và nguyện vọng của người dân sông nước trước cảnh đẹp của thiênnhiên, sự trù phú của biển cả; mặc dù từng giờ, từng phút, họ luôn phải đối đầuvới con sóng ngọn gió, đương đầu với những hiểm nguy rình rập trên biển…
Nội dung của ngôn ngữ Bả Trạo như tạo thành một bức tranh tuyệt đẹp, hoànhảo của người lao động chứa đầy chất lãng mạn, thăng hoa của những người dân"vạn chài" trước cái đẹp, nhưng không kém phần huyền bí, sâu thẳm, mênh mông củabiển khơi, sông nước.
Suốt quá trình tồn tại và phát triển, họ đã sáng tạo ra những giá trị vănhóa phi vật thể chứa đầy "chất biển," luôn phù hợp với mọi điều kiện tự nhiên,môi trường xã hội. Đó là các thế ứng xử, lối sống, phong tục tập quán, lễ hội,tôn giáo tín ngưỡng... mang đậm sắc thái đặc trưng của văn hóa vùng, miền.
Sinh hoạt hát Bả Trạo không chỉ là một hình thức giải trí dân gian đơnthuần, mà nó là một sinh hoạt mang tính chất tâm linh, tín ngưỡng của người dânvùng sông nước huyện Quảng Điền.
Nhờ những giá trị đặc trưng riêng có của hát Bả Trạo, nên mới đây, lầnđầu tiên huyện Quảng Điền đã đưa vào phục dựng hoạt động bộ môn nghệ thuật nàytại lễ tế Miếu Bà Tơ ở thôn Bác Vọng Đông, xã Quảng Phú.
Bên cạnh đó, huyện Quảng Điền cũng đã có những giải pháp thúc đẩy háttruyền thống Bả Trạo thành một món ăn tinh thần của người dân như tiến hànhthanh lập đội hát, thường xuyên nghiên cứu tập luyện những tiết mục diễn xướngthật hấp dẫn nhuần nhuyễn để đưa ra biểu diễn trong các lễ hội đặc trưng của địaphương như sóng nước Tam Giang, lễ hội cầu ngư, từ đó hình thành nên các tour dulịch tham quan để thu hút khách thập phương.../.
Quốc Việt (TTXVN)
