Trong danh sách bảy nhà thờ nổi tiếng của Hà Nội được một số tờ báo bình chọn, Nhà thờ Lớn Hà Nội luôn đứng đầu danh sách bởi đây là một trong những công trình xưa nhất của Thủ đô nhưng vẫn mang đầy đủ dáng vẻ quý tộc đầy cổ kính, kiêu sa, cũng như những nét độc đáo, tiêu biểu trong kiến trúc đã từng một thời là biểu tượng của Hà Nội.
Trải qua thời gian và chiến tranh, tháp Báo Thiên của chùa đã bị đổ nát. Khi Pháp chiếm Hà Nội, Nhà thờ Lớn được xây dựng vào năm 1884 và khánh thành đúng ngay dịp Lễ Giáng sinh năm 1887. Đây là một trong những công trình kiến trúc phương Tây đầu tiên được xây dựng tại Hà Nội.
Tên nguyên thủy của Nhà thờ Lớn là Nhà thờ Thánh Giuse (Saint Joseph), do Giáo hoàng Innocentinus XI đã từng tôn phong Thánh Joseph là Thánh bảo trợ nước Việt Nam và các nước lân cận. Chính vì vậy, ngôi thánh đường lớn nhất Hà Nội này được tôn phong là "Nhà thờ Lớn kính Thánh Giuse" và là Nhà thờ Chính Tòa của Tổng Giáo phận Hà Nội.
Nhà thờ Lớn Hà Nội là một trong những công trình kiến trúc có sức hút kỳ lạ đối với bất kỳ du khách nào khi đặt chân đến Hà Nội, bởi sự độc đáo và “quyến rũ” trong kiến trúc. Nhà thờ được thiết kế theo phong cách kiến trúc Gothic trung cổ châu Âu (thịnh hành trong thế kỷ 12 và thời Phục Hưng), mô phỏng Nhà thờ Đức Bà Paris với những mái vòm uốn cong, rộng, hướng lên bầu trời.
Vật liệu xây dựng chính của nhà thờ là gạch đất nung, tường trát bằng giấy bổi. Nhà thờ có chiều dài 64,5m, chiều rộng 20,5m và hai tháp chuông cao 31,5m với những trụ đá to nặng bốn góc. Trên đỉnh là cây thánh giá bằng đá.
Bên ngoài nhìn nhà thờ có vẻ rất cổ kính với những lớp vôi cũ, rêu phong hiện rõ những lớp bụi thời gian của ba thế kỷ. Nhưng trái ngược với nét cổ kính, rong rêu đó, khi bước qua cánh cửa lớn vào bên trong nhà thờ, du khách sẽ ngỡ ngàng khi chứng kiến những nét kiến trúc nguy nga, tráng lệ không bị biến đổi mà song hành theo thời gian.
Phía sảnh trong nhà thờ, có một cửa đi lớn, hai cửa nhỏ hai bên tháp. Các cửa đi và toàn bộ các cửa sổ đều cuốn nhọn, kết hợp với đó là những bức tranh Thánh bằng kính màu hài hòa tạo ra nguồn ánh sáng tự nhiên huyền ảo bên trong lòng Nhà thờ. Điểm khác biệt độc đáo là Khu cung thánh được trang trí theo nghệ thuật dân gian truyền thống, chạm trổ hoa văn bằng gỗ sơn son thiếp vàng rất tinh tế. Ở gian chính có tượng thánh Giuse bằng đất nung cao hơn 2m.
Nhà thờ còn có một bộ chuông Tây, gồm bốn quả chuông nhỏ và một quả chuông lớn. Đặc biệt là chiếc đồng hồ lớn gắn giữa mặt tiền nhà thờ. Đồng hồ có báo khắc, báo giờ, hệ thống chuông báo được liên kết với năm quả chuông treo trên hai tháp. Giáo đường lớn bên trong có khoảng 30 hàng ghế gỗ được sắp thẳng tắp. Ngày thường, nhà thờ có hai thánh lễ, riêng ngày Chủ nhật có bảy thánh lễ.
Thêm một điểm đặc biệt thu hút du khách đến với Nhà thờ Lớn, gắn với “đặc sản” của Thủ đô, đã tạo ra một thương hiệu rất của riêng người Hà Thành đó là “trà chanh nhà thờ." Khu vực phố Nhà thờ đã trở thành một địa điểm quen thuộc của teen Hà Thành. Bởi chỉ cần một ly trà đá, phóng tầm mắt nhìn về hướng nhà thờ, du khách đã được hưởng thụ một cảm giác thư thái, dễ chịu trong một không gian “độc nhất vô nhị’ của Thủ đô. Kèm theo đó là những món ăn đêm đường phố nổi tiếng của Hà Nội như phô mai que, nem chua nướng,…
Không gian xung quanh nhà thờ được bao bọc bởi các ngôi nhà mang kiến trúc Pháp cổ kính. Chính vì vậy, đây còn là một địa điểm lý tưởng để các đôi uyên ương lựa chọn là nơi ghi dấu ấn quan trọng trong cuộc đời của mình./.