Sau hơn 4 tháng sự cố cá chết hàng loạt tại 4 tỉnh miền Trung, cho đến nay câu hỏi liệu thủy hải sản ở các tỉnh này đã an toàn? Người dân có thể ăn hải sản ở đây mà không phải lo nghĩ tới vấn đề hàm lượng kim loại có trong hải sản sẽ ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe?
Không thể vội vàng
Sáng 25/8, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm Nguyễn Thanh Phong cho rằng: Nước biển đạt quy chuẩn để tắm nhưng chưa chắc thủy hải sản đã an toàn. Vì thế, để trả lời câu hỏi cá đã ăn được chưa, Bộ Y tế tiếp tục giám sát, lấy mẫu rộng lớn hơn nữa.
Vị Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm nhấn mạnh, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Y tế trả lời người dân khi nào cá ăn được trên tổng thể chứ không phải xa hay gần nên phải có đánh giá toàn diện hơn. Bộ Y tế vẫn tiếp tục đang làm thành lập cả hội đồng khoa học và dự kiến đầu tháng Chín sẽ công bố giai đoạn 1.
Trước câu hỏi tại sao đến tháng Chín ngành y tế mới có thể công bố về tính an toàn hay không của hải sản tại 4 tỉnh miền Trung, ông Phong khẳng định: “Vì phải đánh giá đầy đủ, phải đảm bảo đầy đủ số lượng mẫu, đại diện mẫu phải rộng hơn nữa, để trả lời câu hỏi đó không thể vội vàng được.”
“Về nguyên tắc theo chỉ đạo Thủ tướng sức khỏe người dân là ưu tiên số 1 nên để trả lời khi nào sử dụng được toàn bộ hải sản thì cần có đánh giá đầy đủ hơn. Chúng tôi rất hy vọng theo chiều hướng kết quả kiểm nghiệm các chỉ tiêu giảm dần,” ông Phong chỉ rõ.
Trong hai ngày nay, trên các phương tiện truyền thông liên tục thông tin những mẫu thủy hải sản được phát hiện có kết quả kiểm nghiệm dường như không trùng nhau.
Trước vấn đề trên, ông Phong khẳng định không có sự bất nhất trong kết quả kiểm nghiệm các mẫu thủy hải sản gần đây. Tháng 4-5, ngành y tế chủ yếu khai thác và công bố kết quả kiểm nghiệm đánh bắt xa bờ. Toàn bộ kết quả đầy đủ đã chuyển cho Bộ Tài nguyên và Môi trường. Có thể có những mẫu ở thời kỳ này, thành phần phenol, xyanua giảm đi rất nhiều, thậm chí không phát hiện nhưng tự nhiên sau này nó lại xuất hiện. Hiện Bộ Y tế vẫn tiếp tục giám sát.
Nước biển đạt chuẩn, chưa chắc thủy hải sản đã an toàn
Theo ông Phong, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ chịu trách nhiệm trả lời câu hỏi môi trường biển có an toàn không, còn để trả lời an toàn về thủy hải sản lại do Cục An toàn Thực phẩm, Bộ Y tế chịu trách nhiệm.
Phải khẳng định lại kể cả môi trường biển đã được khôi phục thì vẫn phải theo dõi thủy hải sản đến khi nào có kết quả quan trắc đầy đủ có tính đại diện, rồi sẽ trả lời một cách khoa học với ưu tiên số 1 là sức khỏe người dân như Chính phủ chỉ đạo thì Bộ Y tế sẽ công bố. Đặc biệt, điều kiện để công bố các mẫu hải sản an toàn khi các mẫu nằm trong quy chuẩn đã có quy định.
Theo vị đại diện Cục An toàn thực phẩm, về nguyên tắc đã là vùng biển có sự cố thì khi sự cố chưa được khắc phục triệt để thì không nên sử dụng các thủy hải sản tại đó, không cần chờ kết quả xét nghiệm. Kể cả khi môi trường đã được khôi phục, nước biển đạt quy chuẩn nhưng chưa chắc thủy hải sản đã an toàn.
Trên thực tiễn, tại vùng biển mà các chỉ số như phenol nằm trong ngưỡng nhưng trong hải sản chưa chắc đã hết ngay. Để khẳng định hải sản an toàn chúng ta phải căn cứ vào các chỉ tiêu đang có như hàm lượng kim loại nặng trong sản phẩm.
"Chúng tôi đã 4 lần họp với các tổ chức quốc tế đề nghị cung cấp quy định về phenol, xyanua nhưng cả WHO, FAO đều khẳng định thế giới không quy định về các chất này trong thực phẩm. Quan trắc về phenol, xyanua là tham khảo, cùng với Bộ Tài nguyên và Môi trường để đánh giá vấn đề ô nhiễm môi trường biển, chứ không căn cứ vào chỉ số này để đánh giá về an toàn thực phẩm", ông Phong nhấn mạnh.
Theo ông Phong, khi các mẫu thủy hải sản vẫn có còn phenol, xyanua thì cần quan tâm về môi trường.
Trước câu hỏi với một mẫu hải sản có hàm lượng kim loại cadimi an toàn nhưng hàm lượng cyanua và phenol cao thì có được coi là an toàn không? Vị lãnh đạo Cục An toàn thực phẩm cho biết, điều này là vấn đề chúng ta phải quan tâm về mặt môi trường, để trả lời bao giờ cá ăn được thì phải theo dõi tiếp, phải có đánh giá tổng thể hơn.
Với những thủy hải sản không an toàn bán ở chợ, ông Phong cho rằng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thông theo phân cấp quản lý thủy hải sản nên có khuyến cáo cụ thể với người dân, vùng nào đã được xác định an toàn./.