Cần xem xét hoàn cảnh thực tế khi thanh tra công tác mua sắm phòng, chống dịch COVID-19 bởi lúc bấy giờ nhiều tình huống phát sinh, việc mua sắm trang thiết bị, hóa chất, vật tư y tế rất khó khăn.
Đây là kiến nghị của Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh trong buổi làm việc với Đoàn giám sát của Quốc hội về việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch; thực hiện chính sách về y tế cơ sở, y tế dự phòng, sáng 3/3.
Tiến sỹ, bác sỹ Nguyễn Văn Vĩnh Châu, Phó Giám đốc Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh báo cáo, trong thời điểm dịch COVID-19 xảy ra tại Thành phố, các cơ quan, đơn vị đã chủ động triển khai công tác mua sắm trang thiết bị để đáp ứng yêu cầu phòng, chống dịch.
Việc mua sắm đảm bảo theo đúng quy định của Luật Đấu thầu và thực hiện tiết kiệm, hiệu quả trong đấu thầu mua sắm trang thiết bị, thuốc, vật tư y tế.
Tuy nhiên, việc mua sắm còn gặp những khó khăn nhất định, trong đó việc lập dự toán kinh phí cho phòng, chống dịch chưa sát với thực tế do các kịch bản phòng, chống dịch phải thay đổi thường xuyên theo diễn biến của tình hình dịch.
[Kiến nghị xử lý hơn 6.789 tỷ đồng sai phạm trong phòng, chống dịch]
Cùng với đó, hàng hóa khan hiếm, nhà cung cấp cung ứng nhỏ giọt, nhiều nhà cung cấp không hoạt động, giá cả tăng nhanh... gây khó khăn trong việc mua sắm thuốc, vật tư, hóa chất, trang bị y tế.
Mặt khác, việc lấy báo giá của các nhà cung cấp do giãn cách xã hội, có nhiều mặt hàng, dịch vụ chỉ có một đến hai nhà cung cấp trên toàn quốc nên không thể có đủ 3 báo giá theo quy định.
Việc tìm công ty thẩm định giá rất khó khăn, các đơn vị thực hiện dịch vụ thẩm định giá không phản hồi hoặc từ chối, không nhận thực hiện dịch vụ.
Giá cả của các thiết bị, vật tư y tế phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19 biến động rất nhanh nên khi xây dựng xong dự toán chuyển sang quy trình mua sắm thì giá cả đã giảm xuống, các báo giá, thẩm định giá không còn phù hợp cho việc thực hiện quy trình mua sắm tiếp theo.
Công tác nhập khẩu và các điều kiện thương mại do diễn biến của dịch bệnh nên ảnh hưởng đến giá hàng hóa, tiến độ mua sắm dẫn đến việc khan hiếm hàng hóa trên thị trường, có đơn vị đã tổ chức đấu thầu nhưng không có nhà thầu nào tham gia thầu.
Một số chủng loại trang thiết bị phục vụ phòng, chống dịch có tính đặc thù, không thông dụng. Có những loại thiết bị, đơn vị chưa sử dụng bao giờ.
Do vậy, việc xây dựng cấu hình, thông số kỹ thuật phải tham khảo từ các chuyên gia tuyến trên, từ hãng sản xuất. Việc tìm hiểu được thông tin về thiết bị của nhiều nhà cung cấp khác nhau là rất khó. Trong khi đó, các văn bản quy định về mua sắm vẫn còn nhiều bất cập, dẫn đến việc chậm muộn hoặc có những trang thiết bị không thể mua được.
Đặc biệt, sau khi có kết luận của Thanh tra Chính phủ, nhiều đơn vị tích cực trong phòng, chống dịch đã phải thực hiện kiểm điểm, thậm chí là làm việc với cơ quan điều tra.
“Việc này làm cho nhân viên y tế giảm niềm tin, nhiệt huyết, động lực và sẽ rất khó để huy động tham gia phòng, chống dịch trong tương lai (nếu có) hoặc dè dặt khi mua sắm phục vụ hoạt động khám, chữa bệnh hiện nay,” bác sỹ Nguyễn Văn Vĩnh Châu nêu thực tế.
Phó Giám đốc Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh kiến nghị cần hoàn thiện chính sách, khung pháp lý trong mua sắm thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế nhằm mua được hàng hóa có chất lượng với giá cả hợp lý (thay cho mục tiêu mua được hàng hóa giá rẻ nhất), đặc biệt có quy định, hướng dẫn cụ thể trong trường hợp phòng, chống dịch.
Bên cạnh đó, khi thanh, kiểm tra công tác mua sắm, nhất là mua sắm phục vụ phòng, chống dịch cần xem xét bối cảnh thực tế trong giai đoạn dịch bệnh và tinh thần của Nghị quyết số 30/2021/QH15; khi xem xét, đánh giá, xử lý cán bộ, công chức, viên chức, người lao động cần dựa vào Kết luận số 14-KL/TW ngày 22/9/2021 của Bộ Chính trị về “Chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung.”
Ghi nhận những khó khăn Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh gặp phải trong quá trình triển khai công tác phòng, chống dịch COVID-19, bà Nguyễn Thúy Anh, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Quốc hội, Trưởng Đoàn giám sát cho rằng, trên thực tế công tác phòng, chống dịch COVID-19 là một cuộc chiến với tinh thần “chống dịch như chống giặc,” trong đó có vô vàn tình huống phát sinh khó khăn không thể lường hết, đặc biệt ở các địa phương là “tâm dịch.”
Trong bối cảnh đó, các lực lượng tuyến đầu đã luôn cố gắng xử lý tình huống, làm hết sức mình để làm sao đảm bảo an toàn sinh mạng, tính mạng của người dân là trước hết, trên hết.
Mặc dù vậy, khi cơ quan thanh tra tổ chức thanh tra lại không xem xét đến các yếu tố khẩn cấp, cấp bách và hoàn cảnh thực tế mà lại chiếu theo các quy định hiện hành, trong điều kiện bình thường, đưa ra các kết luận sai phạm gây tâm lý hoang mang đến nhân viên y tế.
Trên cơ sở kiến nghị của Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh, Đoàn giám sát của Quốc hội sẽ tổng hợp ý kiến để cơ quan chức năng xem xét bởi Thành phố Hồ Chí Minh là địa phương đi đầu với những sáng kiến, đề án thí điểm tiên phong đã được ghi nhận bằng cách đưa vào văn bản quy phạm pháp luật cũng như áp dụng tại nhiều địa phương.
Hy vọng rằng những vướng mắc của Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn chống dịch COVID-19 sẽ được xử lý ổn thỏa trên tinh thần Nghị quyết số 30./.