Hàng loạt các dự án BOT còn một số tồn tại, vướng mắc về việc triển khai thu phí tự động không dừng (ETC) và Bộ Giao thông Vận tải đã kiến nghị Chính phủ không thực hiện thu phí ETC ở những trạm này.
7 trạm không thể triển khai ETC
Theo báo cáo của Bộ Giao thông Vận tải, đối với dự án giai đoạn 1 cơ bản các trạm trên Quốc lộ 1, đường Hồ Chí Minh đoạn qua Tây Nguyên và một số tuyến Quốc lộ, cao tốc có lưu lượng giao thông lớn đã triển khai và vận hành hệ thống ETC (40/44 trạm), bước đầu tạo điều kiện thuận lợi cho người tham gia giao thông và tăng cường minh bạch trong hoạt động thu phí.
Với 4 trạm còn lại của giai đoạn 1 chưa triển khai được là các trạm thuộc hệ thống đường cao tốc do Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) đang quản lý thực hiện. Những vướng mắc về nguồn vốn triển khai, tái cơ cấu các dự án và sự chỉ đạo điều hành của VEC sau khi chuyển về Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp việc thực hiện đầu tư, vận hành hệ thống thu phí không dừng chậm và không thể hoàn thành trong năm 2020.
Do tính chất đặc thù các dự án VEC, tại Quyết định 19/2020/QĐ-TTg, Thủ tướng đã chỉ đạo “riêng đối với các trạm do VEC quản lý, tiến độ hoàn thành do Bộ Giao thông Vận tải và Uỷ ban quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp xem xét, quyết định phù hợp với điều kiện nguồn vốn của của dự án.”
Để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc nêu trên, Bộ Giao thông Vận tải đã báo cáo và được Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình chỉ đạo, hiện nay VEC đang xây dựng giải pháp và báo cáo cấp có thẩm quyền để có căn cứ thực hiện.
[Thủ tướng: Đẩy nhanh tiến độ lắp đặt thiết bị thu phí tự động]
Trong tổng số 33 trạm thu phí thuộc giai đoạn 2, có 8 trạm có tính chất đặc thù Bộ Giao thông Vận tải kiến nghị không thực hiện hoặc lùi thời gian thực hiện để đảm bảo hiệu quả gồm 2 trạm thu phí có doanh thu quá thấp (cầu Mỹ Lợi và Thái Hà), 3 trạm chưa được thu phí và đang báo cáo Thủ tướng Chính phủ phương án bố trí vốn ngân sách Nhà nước hoàn trả cho nhà đầu tư (trạm Km1747 đường Hồ Chí Minh, Bờ Đậu-Quốc lộ 3, trạm T2-Quốc lộ 91) và 3 trạm Quốc lộ 51 nên việc triển khai ETC không hiệu quả do thời gian còn lại quá ngắn dưới 3 năm.
Chưa kể, cả 5 dự án đặc thù nêu trên hiện phương án tài chính ở tình trạng rất xấu, ảnh hưởng lớn tới các nhà đầu tư và tổ chức tín dụng. Ngoài ra, các dự án này nằm trên các tuyến có lưu lượng giao thông thấp, không ảnh hưởng đến hiệu quả chung của hệ thống ETC trên toàn quốc.
Đối với các trạm thu phí do địa phương quản lý có tổng số 39 trạm, đánh giá từ phía Bộ Giao thông Vận tải cho thấy, cơ bản các địa phương đều cam kết kết hoàn thành đúng tiến độ theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Riêng tỉnh Cà Mau đề xuất không triển khai ETC đối với 4 trạm do tỉnh này quản lý vì các trạm này thu phí các công trình cầu có quy mô nhỏ, xe ôtô qua các cầu không nhiều mà chủ yếu là môtô 2 bánh, việc lắp đặt ETC gặp nhiều khó khăn và không đảm bảo tính khả thi.
Trong tổng số 15 địa phương (không bao gồm tỉnh Cà Mau) với 35 trạm thu phí, hiện có 19 trạm đã triển khai lắp đặt thiết bị, vận hành và kết nối với dự án của Bộ Giao thông Vận tải, 11 trạm đang triển khai thực hiện việc lắp đặt thiết bị và đấu thầu lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ, 5 trạm thuộc các dự án BOT đang thực hiện, sẽ triển khai ETC khi đưa dự án BOT vào vận hành khai thác.
Để phù hợp với lộ trình và điều kiện thực hiện, Bộ Giao thông Vận tải kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép Bộ không triển khai thu phí tự động không dừng tại 3 trạm thu phí hoàn vốn Quốc lộ 51 do có thời gian thu phí còn lại ngắn và 4 trạm do tỉnh Cà Mau quản lý theo đề xuất của tỉnh này.
Ông Nguyễn Văn Huyện, Tổng cục trưởng Tổng cục Đường bộ Việt Nam cho biết tiến độ triển khai ETC đang được kiểm soát đúng yêu cầu đề ra, đến ngày 31/12/2020 cơ bản các trạm sẽ thu phí tự động không dừng. Sau thời hạn trên nhà đầu tư BOT nào không lắp đặt thu phí không dừng, Tổng cục sẽ kiên quyết tạm dừng thu phí cho đến khi thực hiện xong theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
Phạt nặng xe không dán thẻ đi vào làn ETC
Đề cập đến việc dán thẻ E-tag để tham gia dịch vụ ETC, theo thống kê của Bộ Giao thông Vận tải, đến nay, số lượng phương tiện dán thẻ và tham gia dịch vụ chưa cao, chưa phát huy hết hiệu quả của hệ thống (mới có khoảng gần 1/3,8 triệu phương tiện, chiếm khoảng 25% phương tiện dán thẻ và tham gia dịch vụ).
Ông Hồ Trọng Vinh, Phó Tổng giám đốc Công ty Trách nhiệm hữu hạn thu phí tự động VETC - nhà cung cấp dịch vụ giai đoạn 1 dự án thu phí tự động không dừng cho biết tỷ lệ nạp tiền sử dụng dịch vụ ETC mới chỉ đạt khoảng 40% (khoảng 400.000 xe) trong tổng số gần 1 triệu xe ôtô đã dán thẻ.
Nguyên nhân được ông Vinh chỉ ra là do công tác truyền thông chưa hiệu quả, khách hàng chưa quan tâm, chưa thấy được lợi ích của dịch vụ thu phí tự động không dừng, chỉ những chủ phương tiện nào bị cảnh sát giao thông nhắc nhở mới đi dán thẻ.
[Phó Thủ tướng: Đảm bảo hiệu quả triển khai thu phí tự động không dừng]
Để phát huy hiệu quả đầu tư hệ thống ETC, tạo thuận lợi cho người sử dụng, dự án giai đoạn 1 đã hoàn thành việc kết nối liên thông tài khoản giao thông với tài khoản cá nhân tại Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) hiện đang mở rộng dịch vụ sang các ngân hàng khác. Đối với giai đoạn 2, hiện Viettel đang tổ chức thực hiện liên thông tài khoản ngân hàng thông qua việc sử dụng ví điện tử ViettelPay, dự kiến đưa dịch vụ vào khai thác trước 31/12/2020.
Phương tiện đã dán thẻ thu phí tự động không dừng và có thể lưu thông qua tất cả các trạm thu phí đã triển khai từ đầu năm 2021. (Ảnh: Huy Hùng/Vietnam+)Theo ông Nguyễn Văn Huyện, Tổng cục trưởng Tổng cục Đường bộ Việt Nam, trong tổng số hơn 70 trạm thu phí do Bộ Giao thông Vận tải quản lý triển khai có hai nhà cung cấp dịch vụ thu phí tự động không dừng, việc kết nối liên thông giữa hai nhà cung cấp dịch vụ đã thực hiện xong. Điều này giúp chủ phương tiện chỉ sử dụng một thẻ đi qua được tất cả các trạm trong toàn quốc.
“Các trạm thu phí cũng sẽ được phân làn rõ ràng, sẽ có làn dành riêng cho thu phí tự động và làn hỗn hợp, chỉ xe dán thẻ và có tiền trong tài khoản mới được phép đi vào làn thu phí không dừng. Xe đi sai làn sẽ bị xử phạt,” ông Huyện nhấn mạnh.
Trong tháng 12, Tổng cục sẽ phối hợp với Cục Cảnh sát giao thông xử phạt xe không dán thẻ đi vào làn thu phí không dừng theo Nghị định 100/2019 với mức phạt từ 1-2 triệu đồng, tước bằng lái xe từ 1-3 tháng cho lỗi đi sai làn.
Bên cạnh đó, cơ quan chức năng sẽ tiến tới xử phạt nguội, thông báo cho chủ phương tiện và sẽ truy thu, xử phạt khi xe ôtô đi đăng kiểm. Xe không dán thẻ sẽ phải chờ kể cả trạm ùn tắc cũng không xả trạm để khuyến khích chủ phương tiện nạp tiền, sử dụng dịch vụ, nâng cao hiệu quả thu phí không dừng./.
