Quốc hội vừa thông qua Luật Đất đai (sửa đổi) với hàng trăm điểm mới. Đây được đánh giá là bộ luật quan trọng, phức tạp, tác động sâu rộng đến nhiều mặt của đời sống, kinh tế, xã hội.
Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đã có những trao đổi với báo chí sâu hơn về những điểm mới của Luật Đất đai sửa đổi.
Năm nhóm chính sách nổi bật
- Thưa ông, Luật Đất đai sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua với tỷ lệ đại biểu tán thành là 87,63% tổng số đại biểu. Có ý kiến cho rằng tỷ lệ này thấp hơn so với nhiều luật khác. Ông có thể chia sẻ về vấn đề này?
Ông Phan Đức Hiếu: Đây là dự án luật lớn, có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống kinh tế xã hội của đất nước, có tác động sâu rộng đến các tầng lớp nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp đồng thời cũng là dự án luật rất là khó và phức tạp.
Dự án Luật này đã được Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, các cơ quan, tổ chức liên quan chuẩn bị rất trách nhiệm kỹ lưỡng, công phu, nhiều bước, đã được trình ra Quốc hội tại 4 kỳ họp, 2 hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, 9 phiên họp chính thức của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tiếp thu ý kiến của các cơ quan, tổ chức, các chuyên gia, các nhà khoa học, các đối tượng chịu sự tác động của Luật với trên 12 triệu lượt ý kiến của nhân dân. Dự án Luật cũng được Quốc hội xem xét tại kỳ họp bất thường lần thứ 5 theo quy trình đặc biệt. Tất cả các ý kiến của đại biểu đăng ký đều được phát biểu và Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã phối hợp với Chính phủ và các cơ quan liên quan nghiêm túc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý.
Trên cơ sở đó, Quốc hội đã xem xét, biểu quyết thông qua với tỷ lệ đại biểu tán thành chiếm 87,636 % tổng số đại biểu Quốc hội. Điều đó thể hiện sự thận trọng, kỹ lưỡng, cũng thể hiện độ khó của Luật và đương nhiên, một bộ luật khó nên có thể có ý kiến khác nhau là bình thường.
- Theo ông, đâu là những điểm mới cốt lõi nhất của đạo luật quan trọng này?
Ông Phan Đức Hiếu: Luật Đất đai là một đạo luật được rất nhiều nhân dân, cử tri và các bên liên quan kỳ vọng. Điều này được thể hiện qua rất nhiều con số như số lượng người tham gia góp ý kiến, số lượng người quan tâm, sự soạn thảo công phu, kỹ lưỡng, cẩn trọng của dự thảo luật.
Tôi cho rằng việc Quốc hội bấm nút thông qua Luật Đất đai sửa đổi được rất nhiều người dân, rất nhiều cử tri bày tỏ sự vui mừng và kỳ vọng đạo luật phát huy được sự tích cực trên đời sống thực tiễn.
Một đạo luật với khối lượng gồm 260 điều và nội dung rất đồ sộ, nếu như chúng ta gọi là xét về những điểm mới một cách chi li, cụ thể thì có thể nói Luật Đất đai sửa đổi có hàng trăm điểm mới. Tuy nhiên, nếu nhìn vào bản chất của Luật Đất đai sửa đổi, tôi cho rằng tiếp cận từ góc độ của người dân, của doanh nghiệp, tiếp cận từ góc độ của cơ quan quản lý Nhà nước thì có 5 điểm mới, 5 nhóm chính sách nổi bật.
Thứ nhất là nhóm chính sách quy định về nâng cao mức độ mức độ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, người sử dụng đất. Thứ hai là việc tiếp cận đất đai cho đời sống, cho sản xuất kinh doanh và cho cả mục tiêu của Nhà nước xây dựng các cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội.
Thứ ba là nâng cao hiệu quả sử dụng đất vì đất đai không chỉ là nơi sinh sống mà nó còn là nguồn lực đầu vào trong hoạt động sản xuất kinh doanh, là tư liệu sản xuất kinh doanh. Vì vậy, việc nâng cao hiệu quả sử dụng đất, tránh việc đầu cơ và sử dụng đất lãng phí là một nội dung quan trọng.
Thứ tư là vấn đề về tài chính đất đai, vấn đề về định giá đất, vấn đề về tiền sử dụng đất, vấn đề về tiền thuê đất, các vấn đề về phí, lệ phí liên quan đến sử dụng đất. Thứ năm là hiệu quả, hiệu lực quản lý Nhà nước đối với đất đai.
Có thể nói đây là năm nhóm nội dung mới nổi bật của Luật Đất đai sửa đổi và kỳ vọng các quy định mới sẽ phát huy tác động tích cực của mình trên thực tế.
Tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp
- Trong năm nhóm vấn đề trên, đâu là nhóm quan trọng, tác động trực tiếp đến người dân, doanh nghiệp, thưa ông?
Ông Phan Đức Hiếu: Từ góc độ người dân, doanh nghiệp, tôi cho rằng có hai nhóm rất quan trọng.
Nhóm thứ nhất là liên quan đến cải tiến, nâng cao mức độ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân và doanh nghiệp bởi vì đối với người dân và doanh nghiệp, đất đai là tư liệu sản xuất, là nguồn lực đầu vào.
Luật Đất đai sửa đổi có nhiều điểm mới, khác biệt so với Luật Đất đai trước đây. Điều đầu tiên phải nhấn mạnh đến, đó là mở rộng quyền của người sử dụng đất đối với nhóm đối tượng sử dụng đất là người Việt Nam, công dân Việt Nam định cư ở nước ngoài. Điều này là phù hợp với chủ trương của Đảng, Nhà nước chúng ta là đối xử với công dân Việt Nam không phân biệt nơi cư trú, nơi sinh sống. Tôi thấy chính sách này thứ nhất là chính đáng, thứ hai là huy động nguồn lực đầu tư về Việt Nam để phát triển kinh xã hội.
Điểm thứ hai là chúng ta đã có rất nhiều về chính sách đối với đồng bào dân tộc. Việc có cơ chế thuận lợi, thỏa đáng để hỗ trợ cho đồng bào dân tộc thiểu số có đất ở, có đất sinh sống, có đất sản xuất, theo tôi có tác động lớn hơn rất nhiều so với việc chỉ thỏa mãn nhu cầu về nhà ở và sản xuất vì đồng bào dân tộc thường ở những khu vực, những vị trí có tính chất liên quan đến an ninh, quốc phòng.
Thứ ba, đặc biệt quan trọng trong nhóm chính sách này, là cải cách thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp. Vì vậy, các chính sách mới tác động rất nhiều trong việc tiếp cận đất đai, nhất là với doanh nghiệp.
Ví dụ như đối với việc nhận chuyển nhượng dự án bất động sản. Trước đây, đối với tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài hay tổ chức trong nước, họ phải thực hiện tuần tự rất nhiều thủ tục rất phức tạp, từ chuyển nhượng, thu hồi đất, giao lại đất, thì Luật Đất đai sửa đổi lần này thiết kế theo hướng nhìn một cách tổng quan, cắt giảm thủ tục không cần thiết. Vì vậy, Luật Đất đai sửa đổi đã tạo thuận lợi hơn.
Nhóm thứ hai, theo tôi, Luật Đất đai sửa đổi về mặt bản chất là thể chế hóa đúng chủ trương của Đảng, Nhà nước, đó là sử dụng các cơ chế thị trường trong việc tiếp cận đất đai. Khi sử dụng nhiều hơn đến cơ chế thị trường thì chúng ta giảm được cơ chế hành chính, giảm được rất nhiều chi phí hành chính. Đây là một nội dung mà tôi cũng kỳ vọng nó có tác động trong việc thúc đẩy hoạt động kinh tế xã hội, đặc biệt là của doanh nghiệp.
Khơi thông thị trường bất động sản: Cần sớm cụ thể hóa luật đất đai, nhà ở
Theo giới chuyên gia, để khơi thông thị trường BĐS, việc quan trọng là cần sớm hoàn thiện thể chế theo hướng ban hành hướng dẫn cụ thể hoá các luật, nhất là Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản.
Có thể nêu mấy điểm, thứ nhất, chúng ta sử dụng nhiều hơn cơ chế về đấu giá, đấu thầu cơ chế chuyển mục đích sử dụng đất, cơ chế để góp vốn, cơ chế hợp tác kinh doanh là những cơ chế thị trường.
Điểm thứ hai nữa là có tính đến tạo sự công bằng, thuận lợi cho việc tiếp cận đất đai đối với doanh nghiệp ở mọi quy mô, mọi lĩnh vực, mọi lĩnh vực khác nhau. Ví dụ như đấu giá, chúng ta không thể mang đất ra đấu giá để phát triển y tế vì nếu đấu giá thì người ta sẽ không phát triển y tế mà người ta sẽ phát triển bất động sản, hoặc doanh nghiệp vừa và nhỏ không thể đấu giá để cạnh tranh doanh nghiệp lớn. Luật Đất đai sửa đổi đã có một số cơ chế thu hồi đất, giao đất để thực hiện các dự án, thúc đẩy hoạt động về y tế, hay yêu cầu phải những khu nghiệp, cụm công nghiệp phải bố trí quỹ đất dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ vì họ không thể tiếp cận theo cách bình thường.
Đố là những quy định mà tôi cá nhân tôi đánh giá cao. Hoặc như vấn đề về mở rộng quỹ đất về phía biển. Kinh tế biển là một loại hình hoạt động rất có nhiều tiềm năng và luật cũng bổ sung quy định về các dự án đầu tư có hoạt động lấn biển. Bên cạnh đó, những nguồn lực đất đai dành cho những chính sách xã hội như nhà ở xã hội, cho công nhân, người lao động cũng là những định chế và cũng đã có rất nhiều thay đổi trong nhằm tạo thuận lợi hơn, công bằng hơn trong tiếp cận thị trường.
- Xin trân trọng cảm ơn ông!
