Dự án đường cao tốc Hà Nội-Hải Phòng có 6 làn xe, tốc độ tối đa 120km/giờ nhìn từ trên cao. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)Sau hơn 2 năm đưa vào vận hành khai thác toàn tuyến cao tốc Hà Nội-Hải Phòng, Tổng công ty Phát triển hạ tầng và đầu tư tài chính Việt Nam (VIDIFI)-chủ đầu tư dự án vẫn đang như ngồi trên… đống lửa với khoản nợ vẫn “treo lơ lửng” trên đầu vẫn chưa được giải quyết, trong khi số tiền phí thu về mỗi ngày thậm chí không đủ để trả đủ lãi các khoản vay.
Thâm hụt 2,5 tỷ đồng/ngày
Theo báo cáo của VIDIFI, doanh thu thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ của 7 trạm thu phí dịch vụ trên tuyến cao tốc Hà Nội-Hải Phòng trong năm 2017 chỉ đạt 1.258 tỷ đồng, bình quân mỗi ngày đạt 3,4 tỷ đồng.
[Cao tốc Hà Nội-Hải Phòng: Hai năm thu phí, nợ vẫn "lơ lửng trên đầu"]
Cùng với doanh thu thu phí dịch vụ tại 2 trạm thu phí Quốc lộ 5 được Nhà nước cho phép thu phí 2 trạm trên tuyến đường này để hoàn vốn để hoàn vốn cho dự án đầu tư xây dựng cao tốc Hà Nội-Hải Phòng nhưng trong năm 2017 cũng chỉ đạt 832,9 tỷ đồng.
Như vậy, tổng doanh thu thu phí toàn dự án đạt 2.091 tỷ đồng, tính bình quân doanh thu của đơn vị này đạt khoảng 5,7 tỷ đồng/ngày.
Trong khi đó, theo lãnh đạo VIDIFI, mức thu này chưa tính các chi phí thu mà doanh nghiệp phải bỏ ra để vận hành 9 trạm thu phí cùng với công tác bảo trì 2 tuyến đường thuộc dự án. Hiện, nhà đầu tư đang phải trả khoảng 8 tỷ đồng tiền lãi vay mỗi ngày. Như vậy, số tiền thâm hụt mỗi ngày là 2,5 tỷ đồng (tương đương khoảng 900 tỷ đồng/năm).
Mặt khác, khó khăn sẽ lại chồng chất bởi hiện nay, VIDIFI vẫn đang vay và trả lãi vay Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) với lãi suất 10%/năm cho khoản tiền giải phóng mặt bằng. Chưa kể, thủ tục tái cơ cấu các khoản vay nước ngoài 300 triệu USD (200 triệu USD từ Ngân hàng Xuất nhập khẩu Hàn Quốc-Kexim Bank, 100 triệu USD từ Ngân hàng Tái thiết Đức-KfW) của dự án vẫn chưa được chuyển đổi hoặc bố trí kế hoạch ngân sách để hỗ trợ mà Tổng công ty hiện vẫn đang phải chịu trách nhiệm trả nợ lãi.
Theo đó, trong Quyết định 746/QĐ-TTg nêu rõ, phần tham gia, hỗ trợ của Nhà nước đối với dự án tối đa bằng 39% tổng mức đầu tư của dự án. Tuy nhiên, hiện nay, các khoản hỗ trợ nêu trên của Nhà nước đối với dự án đều chưa được thực hiện.
Trong nhiều lần kiến nghị Chính phủ, liên Bộ Giao thông Vận tải, Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, VIDIFI đã nhiều lần bày tỏ quan ngại, Nhà nước nếu không được triển khai một số chính sách ưu đãi như quyết định trước đây của Thủ tướng về việc khai thác hạ tầng hai bên cao tốc thì sẽ vỡ phương án tài chính...
Lo khoản vay đến hạn trả!
Mới đây, VIDIFI đã tiếp tục có văn bản gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị bố trí vốn ngân sách Nhà nước để trả nợ 2 khoản vay từ Ngân hàng tái thiết Đức-KfW và Ngân hàng xuất nhập khẩu Hàn Quốc- Kexim Bank.
Cụ thể, đối với khoản vay tương đương 200 triệu USD từ Kexim Bank (4.560 tỷ đồng), kế hoạch trả nợ gốc của Tổng công ty giai đoạn 2016-2020 là hơn 19 tỷ KRW (tương đương 402 tỷ đồng), trong đó năm 2019 trả 8,3 tỷ KRW (175,7 tỷ đồng), năm 2020 trả 10,6 tỷ KRW (224,4 tỷ đồng). Kế hoạch trả nợ gốc giai đoạn tiếp theo, 2021-2044 là gần 229 tỷ KRW (4.847,9 tỷ đồng).
[Nhà đầu tư ngoại vẫn chần chừ “mua” cao tốc Hà Nội-Hải Phòng]
Đối với khoản vay 100 triệu USD (2.280 tỷ đồng) từ Ngân hàng tái thiết Đức-KfW, VIDIFI đã đã trả nợ gốc từ 2013-2017 được hơn 46 triệu USD (1.048,8 tỷ đồng). Còn kế hoạch trả nợ gốc giai đoạn 2018-2020 là 29,2 triệu USD (665,7 tỷ đồng). Như vậy, tổng số nợ gốc đã trả và phải trả đến năm 2020 là gần 1.700 tỷ đồng, còn kế hoạch trả nợ gốc giai đoạn 2021-2023 là 24,7 triệu USD (khoảng 563 tỷ đồng).
Phương tiện lưu thông trên tuyến đường cao tốc Hà Nội-Hải Phòng. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)Tính chung, tổng số nợ gốc đã trả và sẽ đến hạn trả của các khoản vay từ hai ngân hàng nêu trên cho dự án đường cao tốc Hà Nội-Hải Phòng đến năm 2020 quy đổi ra là hơn 2.100 tỷ đồng.
Theo lãnh đạo VIDIFI, theo Quyết định số 746/QĐ-TTg ngày 29/5/2015 của Thủ tướng Chính phủ kèm theo phương án tài chính dự án đường cao tốc Hà Nội-Hải Phòng đã được các bộ, ngành thẩm định và báo cáo Chính phủ, Nhà nước sẽ bố trí nguồn vốn ngân sách để trả nợ gốc đến hạn đối với các khoản vay từ Kexim Bank và KfW. Tuy nhiên, đến nay, các khoản hỗ trợ bằng nguồn ngân sách Nhà nước nêu trên chưa được cấp và chưa được đưa vào kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020.
“Việc chưa cấp và chưa bố trí vốn ngân sách Nhà nước để trả nợ gốc các khoản vay nước ngoài cho dự án đến nám 2020 sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình tài chính và cân đối nguồn vốn của VDB và VIDIFI đồng thời dẫn đến việc Bộ Tài chính sẽ không có nguồn vốn trong kế hoạch để thực hiện trả nợ nước ngoài khi đến hạn,” lãnh đạo VIDIFI nhấn mạnh.
Do đó, VIDIFI đã đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư báo cáo Chính phủ để Chính phủ báo cáo Ủy ban thường vụ Quốc hội sớm bố trí nguồn ngân sách Nhà nước để Tổng công ty có nguồn trả nợ VDB, để VDB và Bộ Tài chính có nguồn trả nợ các khoản vay nước ngoài đến hạn của dự án./.
Theo quyết định phê duyệt dự án đường cao tốc Hà Nội-Hải Phòng có tổng mức đầu tư 45.587 tỷ đồng, trong đó chi phí xây dựng, thiết bị hơn 30.500 tỷ; chi phí giải phóng mặt bằng gần 3.700 tỷ, chi phí tư vấn gần 1.160 tỷ… Tổng chiều dài toàn tuyến là 105,5km, tốc độ thiết kế 120km/giờ, có 6 trạm thu phí.
Dự án đưa vào khai thác đã phát huy hiệu quả khi giảm tải cho Quốc lộ 5, liên kết với cảng biển, sân bay và các quần thể du lịch, thúc đẩy giao thương, du lịch, dịch vụ và sản xuất trong khu vực Bắc Bộ phát triển.
