WHO cảnh báo sự thay đổi nguy hiểm của các chủng virus cúm

Năm 2014 đã ghi nhận sự xuất hiện và tái bùng phát của nhiều chủng cúm mới như H5N1, H7N9, H5H6, H9N2, H5N2, H5N3 và H5N8… Các chủng cúm virus cúm có đặc tính biến đổi thường xuyên.

WHO cảnh báo cần theo dõi chặt chẽ dịch cúm toàn cầu do xuất hiện nhiều chủng virus cúm mới từ động vật. (Ảnh: TTXVN)

Trong một vài năm trở lại đây nhiều dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm đã bùng phát tại nhiều nơi trên thế giới. Năm 2014 đã ghi nhận sự xuất hiện và tái bùng phát của nhiều chủng cúm mới như H5N1, H7N9, H5H6, H9N2, H5N2, H5N3 và H5N8… Đặc biệt, các chủng cúm virus cúm có đặc tính biến đổi thường xuyên.

Tháng 2/2015, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã có đánh giá và nhận định về các dấu hiệu cảnh báo sự thay đổi của virus cúm.

Theo cảnh báo của WHO, tình hình dịch cúm toàn cầu hiện có một số đặc điểm cần phải được theo dõi chặt chẽ, bao gồm: tăng sự đa dạng của việc cùng lưu hành virus cúm ở động vật và trao đổi vật liệu di truyền, tạo ra chủng virus mới; tiếp tục ghi nhận các trường hợp nhiễm cúm H7N9 ở người tại Trung Quốc...

Trong đó, điều WHO đánh giá virus cúm gia cầm H5N1 độc lực cao là nguyên nhân gây ra dịch bệnh trên gia cầm ở châu Á liên tiếp từ năm 2003 và vẫn đang gây dịch tại nhiều quốc gia. Dịch bệnh vẫn là mối lo ngại đối với sức khỏe con người.

Từ cuối năm 2003 đến tháng 1/2015, WHO đã ghi nhận 777 trường hợp nhiễm virus cúm H5N1 tại 16 quốc gia, trong đó có 428 trường hợp tử vong (chiếm 55%).

Trong hai năm qua, đã phát hiện các chủng H5N2, H5N3, H5N6 và H5N8. Tất cả chủng này hiện đang lưu hành ở các khu vực khác nhau trên thế giới. Ở Trung Quốc, H5N1, H5N2, H5N6 và H5N8 hiện đang lưu hành trên các loài chim cùng với H7N9 và H9N2. Trong đó virus cúm H9N2 đóng vai trò quan trọng trong việc kết hợp các gen cho các virus H5N1 và H7N9.

Trong bốn tháng qua, WHO đã ghi nhận 2 trường hợp mắc H9N2 xảy ra ở Trung Quốc. Cả 2 trường hợp này đều có triệu chứng nhẹ và đã hồi phục hoàn toàn. Trung Quốc cũng đã ghi nhận trường hợp nhiễm virus cúm H5N6 đầu tiên và tử vong vào tháng 4/2014. Trường hợp tiếp theo được ghi nhận vào tháng 12/2014. Trường hợp thứ ba được ghi nhận vào ngày 9/02/2015 và đã tử vong.

Các nhà virus học giải thích sự gia tăng gần đây của virus gây bệnh mới nổi như một dấu hiệu cho thấy các virus cúm cùng lưu hành đang nhanh chóng trao đổi vật liệu di truyền để tạo thành chủng virus mới.

Sự xuất hiện của rất nhiều virus mới đã tạo ra một nguồn gen đa dạng tạo nên những biến đổi đặc biệt do sự trao đổi gen giữa các chủng virus cúm khác nhau. Do vậy, những hậu quả ảnh hưởng tới sức khỏe con người và vật nuôi là không thể đoán trước được và rất đáng lo ngại.

Điển hình như sự gia tăng đột biến về số trường hợp nhiễm cúm H5N1 tại Ai Cập bắt đầu vào tháng 11/2014 và tiếp tục trong tháng 1, 2 năm 2015 là điều đáng quan tâm.

Tính từ đầu tháng 11/2014 đến 23/2/2015, Ai Cập đã ghi nhận 108 trường hợp mắc cúm H5N1 trong đó có 35 trường hợp tử vong. Số lượng các trường hợp mắc trong giai đoạn này được ghi nhận lớn hơn tổng các trường hợp được ghi nhận trong mỗi năm ở tất cả các quốc gia.

Theo FAO, từ 18/01 đến 07/02/2015 Ai Cập đã ghi nhận 76 ổ dịch cúm gia cầm H5N1 tại 20 trong tổng số 27 tỉnh của nước này. Phần lớn các ổ dịch xảy ra tại các hộ chăn nuôi trong gia đình (66 ổ).

Trước tình hình trên, các chuyên của WHO đã nhóm họp và đưa ra quyết định về thành phần của các vắcxin cúm mùa sử dụng cho Bắc bán cầu vào tháng hai hàng năm. Vì vậy, các công ty sản xuất vắcxin có đủ thời gian để sản xuất vắcxin trước khi vào mùa cúm mới, thông thường vào tháng 10 hoặc 11.

Theo WHO, mặc dù thế giới đã chuẩn bị sẵn sàng ứng phó tốt hơn cho một đại dịch tiếp theo, nhưng vẫn có nguy cơ cao xảy ra đại dịch đặc biệt là với dịch bệnh nguy hiểm như cúm. Không thể dự đoán trước được gì về bệnh cúm bao gồm nơi xảy ra và chủng virus gây đại dịch.

WHO và các phòng thí nghiệm cộng tác tiếp tục giúp các nước tăng cường năng lực cảnh báo, giám sát và ứng phó. Một chương trình bảo đảm chất lượng đã được WHO triển khai từ năm 2007 để duy trì khả năng phát hiện virus cúm trong phòng xét nghiệm trên toàn cầu trong đó WHO cung cấp miễn phí các vật liệu xét nghiệm cho các nước một lần hoặc hai lần mỗi năm.

Nhiều nghiên cứu về virus đã được thực hiện nhằm hỗ trợ việc phát hiện và nâng cao hiểu biết về các chủng virus mới, đánh giá nguy cơ dịch bệnh và theo dõi sự lây lan quốc tế. Tuy nhiên, các nghiên cứu loại này vẫn cần phải tiếp tục đẩy mạnh thực hiện trong thời gian tới bao gồm cả các nghiên để phát triển vắcxin có hiệu quả hơn và rút ngắn thời gian sản xuất./.

(Vietnam+)