Dự án 360 Xa lộ Hà Nội, quận 9 liên quan đến sai phạm chuyển nhượng đất công. (Ảnh: Trần Xuân Tình/ TTXVN)Thanh tra Chính phủ vừa ban hành Kết luận Thanh tra số 757/KL-TTCP về công tác quản lý nhà nước và thực hiện pháp luật trong quy hoạch, quản lý xây dựng, đất đai, môi trường đối với khu công nghiệp, khu đô thị; việc chuyển đổi nhà, đất công có vị trí đắc địa sang mục đích khác tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Qua rà soát, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra nhiều tồn tại, sai phạm trong giai đoạn 2010 đến năm 2016. Trên cơ sở đó kiến nghị xử lý kinh tế hơn 2.054 tỷ đồng, trên 6 triệu USD và 464.000m2 đất; tổ chức kiểm điểm, xác định trách nhiệm và xử lý theo thẩm quyền đối với tập thể, cá nhân có liên quan.
Nhiều dự án chuyển đổi nhà, đất công có “vị trí đắc địa”
Theo kết luận, việc chuyển đổi nhà đất công có “vị trí đắc địa” sang mục đích khác tại Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn 2010 đến năm 2016 có nhiều sai phạm cần phải thực hiện rà soát, xem xét để xử lý theo quy định.
Đơn cử như dự án khu tứ giác Nguyễn Huệ-Ngô Đức Kế-Hồ Tùng Mậu-Huỳnh Thúc Kháng, phường Bến Nghé, quận 1. Về nguồn gốc đất do Nhà nước quản lý là hơn 2.815 hécta, tư nhân sở hữu hơn 8.342 hécta. Dự án này đã triển khai thủ tục lựa chọn nhà đầu tư từ năm 2008. Tuy nhiên, đến nay, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh vẫn chưa hoàn thiện các thủ tục lựa chọn, chỉ định được nhà đầu tư để thực hiện dự án.
Do đó, Thanh tra Chính phủ đề nghị Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh xem xét, căn cứ vào quy hoạch đã được duyệt (nhất là quy hoạch trung tâm thành phố 930 hécta) để phê duyệt dự án đầu tư phù hợp, trên cơ sở đó thực hiện các thủ tục lựa chọn nhà đầu tư theo quy định của pháp luật.
Đối với diện tích hơn 2.815 hécta đất thuộc sở hữu nhà nước, Thanh tra Chính phủ đề nghị Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện theo quy định về quản lý, sử dụng tài sản công và các quy định pháp luật khác có liên quan.
Các dự án chuyển đổi nhà đất công có vị trí đắc địa sang mục đích khác cũng được Thanh tra Chính phủ đề cập đến, đó là khu đất số 97 Quang Trung, phường 8, quận Gò Vấp do Công ty cổ phần Dược liệu Trung ương 2 làm chủ đầu tư; dự án cao ốc văn phòng và trung tâm tài chính ngân hàng tại số 117-119-121 Nguyễn Huệ và 16 Tôn Thất Hiệp, quận 1; dự án số 39-39B Bến Vân Đồn, quận 4;…
[Kiểm kê đất đai năm 2019: Sau hơn 1 năm đo đạc, Bộ TN-MT nói gì?]
Trên cơ sở đó, Thanh tra Chính phủ đề nghị Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh chỉ đạo, thực hiện rà soát, xem xét để xử lý theo quy định đối với các địa chỉ nhà, đất được chuyển mục đích sử dụng có vi phạm pháp luật về đất đai, quy hoạch, đầu tư xây dựng. Trong đó, cần phối hợp với các bộ, ngành có liên quan để xem xét, xử lý đối với một số nhà đất theo thẩm quyền và đúng quy định của pháp luật.
Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ cũng đề nghị Thanh tra Thành phố Hồ Chí Minh thanh tra việc thực hiện quản lý, sử dụng đối với 53 cơ sở nhà đất thuộc sở hữu nhà nước đã và đang giao cho các doanh nghiệp thuộc Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh quản lý, báo cáo kết quả cho Thủ tướng Chính phủ trong quý 3/2021.
Lãng phí đất đai, thất thoát tài sản nhà nước
Cùng với việc chuyển đổi nhà, đất ở, qua thanh tra, Thanh tra Chính phủ cũng đã phát hiện ra nhiều khuyết điểm, vi phạm trong công tác quản lý nhà nước và thực hiện pháp luật trong quy hoạch, quản lý xây dựng, đất đai đối với các khu công nghiệp; nhiều doanh nghiệp tự thay đổi quy hoạch, xây dựng không đúng quy hoạch, sử dụng đất sai mục đích, gây lãng phí đất đai, thất thoát tài sản nhà nước…
Ảnh chỉ có tính chất minh họa. (Nguồn: TTXVN) Cụ thể, Thanh tra Chính phủ phát hiện nhiều doanh nghiệp thuê đất trong các khu công nghiệp nhưng không đưa vào khai thác, sử dụng, dẫn đến lãng phí hơn 53.000m2 tại Khu công nghiệp Hiệp Phước; trên 41.767m2 tại Công ty Cổ phần Hùng Vương; hơn 7.273m2 của Công ty Cổ phần Đầu tư Việt Nam tại Khu công nghiệp Lê Minh Xuân; 4.000m2 của Công ty Trách nhiệm hữu hạn Nga Băng Cốc tại Khu công nghiệp Tân Bình.
Một số khu công nghiệp còn chậm giải phóng mặt bằng với tổng diện tích gần 160 hécta. Điển hình như khu công nghiệp cơ khí ôtô 9,88 hécta; khu công nghiệp Đông Nam 5,81 hécta; Khu công nghiệp Vĩnh Lộc hơn 13 hécta; Khu Công nghiệp Lê Minh Xuân 3 25,99 hécta, Khu công nghiệp Tân Phú Trung hơn 52 hécta…
Đặc biệt, tại khu công nghiệp Tây Bắc Củ Chi, Công ty Thương mại Củ Chi và Công ty Cổ phần Bia rượu nước giải khát (Sabeco) đã ký hợp đồng số 04/HĐCT ngày 1/6/2004 thuê 50 hécta để xây dựng và vận hành nhà máy sản xuất bia thời hạn 43 năm. Sabeco đã thanh toán toàn bộ số tiền thuê là 188 tỷ 390 triệu đồng.
Tuy nhiên, Sabeco mới đầu tư và sử dụng khoảng 26ha, còn 24ha chưa đưa vào sử dụng trong suốt 9 năm. Hơn nữa, Sabeco không xin gia hạn thời gian sử dụng đất, vi phạm Điều 15, Nghị định số 36/CP ngày 24/4/1997 của Chính phủ, gây lãng phí đất và tiền thuê đất đã thanh toán khoảng 18 tỷ đồng.
Tương tự, ở khu công nghiệp Tân Tạo (thuộc ITACO) ở huyện Bình Chánh, Ban Quản lý khu công nghiệp đã cho phép ITACO điều chỉnh quy hoạch không đúng thẩm quyền. ITACO tự chia tách, điều chỉnh quy hoạch, chia tách, tự quy hoạch một số khu đất để cho các đơn vị thuê, chuyển nhượng lại, hoặc sử dụng đất không đúng mục đích so với quy hoạch chi tiết 1/2.000 đã được Bộ Xây dựng phê duyệt, với tổng diện tích 106.190m2, thu lợi hơn 107 tỷ đồng.
Ngoài ra, ITACO còn tự chia, tách một số khu đất đã quy hoạch xây dựng bãi rác công nghiệp, kho tàng, bến bãi, trồng cây xanh tập trung để cho các doanh nghiệp thuê lại, hoặc tự đầu tư sử dụng vào mục đích khác, với tổng diện tích 10.446m2, thu lợi hơn 9,5 tỷ đồng.
Đối với khu công nghiệp Tân Bình mở rộng, Thanh tra Chính phủ cũng kết luận việc sử dụng lô đất (ký hiệu cụm 1) diện tích 5,25 hécta và lô đất (ký hiệu cụm 2) diện tích 2,31 hécta theo quy hoạch là đất công nghiệp, nhưng chủ đầu tư đã đem xây dựng kho bãi cho thuê. Ngoài ra, lô đất cụm 4 diện tích 2,3 hécta theo quy hoạch được duyệt là đất trung tâm điều hành, dịch vụ công cộng, nhưng hiện tại là cây xăng, kho bãi cho thuê, đất cây xanh xây dựng sân tennis, nhà điều hành cho thuê, dẫn đến sử dụng đất chưa đúng mục đích, phá vỡ quy hoạch…
Với những tồn tại nêu trên, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp với Bộ Tài chính rà soát các dự án, có biện pháp xử lý kịp thời, phù hợp quy định của pháp luật đối với các vi phạm, không làm thất thoát tài sản của Nhà nước.
Đối với Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ yêu cầu lãnh đạo địa phương chỉ đạo các cơ quan chức năng vào cuộc và có biện pháp giải quyết, xử lý đối với đơn vị, cá nhân, doanh nghiệp có vi phạm; truy thu tiền sử dụng đất, thu hồi các khoản thu không hợp pháp./.
