Với điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu thuận lợi, cây chè được trồng khắp từ Bắc vào Nam, đưa Việt Nam trở thành nước sản xuất trà lớn thứ 7 và xuất khẩu trà lớn thứ 5 thế giới.
Nhiều địa phương trong cả nước đã nổi tiếng với những đồi chè xanh bát ngát; những con người cần mẫn, nâng niu từng búp chè để mang đến cho người yêu chè những hương vị tuyệt vời nhất.
Thái Nguyên
Với diện tích 22.300ha, Thái Nguyên là một trong những tỉnh đứng đầu cả nước về diện tích canh tác, số lượng, chất lượng sản phẩm từ cây chè.
Thái Nguyên là vùng đất gắn với cây chè truyền thống. Sản phẩm chè được đem đi khắp các vùng miền và cả thị trường nước ngoài, được những người sành chè và nhiều thị trường khó tính yêu thích.
Nhiều người biết đến danh trà Tân Cương thơm ngon với câu nói "Đệ nhất danh trà."
Các vùng trồng chè nổi tiếng nhất là xã Tân Cương, La Bằng, Võ Nhai với loại chè cao cấp.
Trà xanh truyền thống Thái Nguyên nổi tiếng thơm, có vị đắng, hậu ngọt.
Từ nhiều năm nay, hầu hết các vùng chè của Thái Nguyên, người dân đã tạo dựng cho mình thương hiệu mạnh "chè Thái" thông qua chất lượng và độ an toàn thực phẩm cao: Tân Cương, Đồng Hỷ, La Bằng... và từng bước chinh phục người tiêu dùng trong và ngoài nước.
Người nông dân Thủ đô bén duyên với cây chè trên vùng đất Tân Uyên
Câu lạc bộ chè hữu cơ Tân Cương (xóm Nam Thái, xã Tân Cương, thành phố Thái Nguyên) là đơn vị đầu tiên của cả nước được Tổ chức Hữu cơ Quốc tế IFOAM và Tổ chức ICEA (Italy) cấp Giấy chứng nhận Sản phẩm Chè sạch theo tiêu chuẩn châu Âu.
Còn chè La Bằng đã được Cục Sở hữu Trí tuệ cấp Chứng nhận Bảo hộ Nhãn hiệu Hàng hóa từ năm 2008.
Yên Bái
Chè Shan tuyết được xem là một đặc sản của tỉnh Yên Bái, không chỉ được biết đến ở Việt Nam, mà còn ở nhiều quốc gia trên thế giới.
Đặc biệt, chè Shan tuyết Suối Giàng thuộc huyện Văn Chấn, nằm ở độ cao từ 1.500-1.800m so với mực nước biển, khí hậu ôn hòa với hàng chục nghìn cây chè cổ thụ hơn 100 tuổi, có cây đến 300 năm tuổi và là một trong những cây chè lâu năm nhất của thế giới còn sót lại.
Toàn tỉnh Yên Bái hiện có khoảng 3.630ha chè, phân bố ở 8/9 huyện, thành phố.
Trong số đó, có hơn 3.000ha chè Shan tuyết, cho sản lượng 75.000 tấn búp tươi mỗi năm, phần lớn được dành để xuất khẩu.
Hà Giang
Là tỉnh có diện tích chè đứng thứ 3 cả nước, với diện tích trên 20.000ha, chè Shan tuyết là cây chủ lực trong phát triển kinh tế nông nghiệp của Hà Giang.
Bên cạnh đó, các vùng nguyên liệu chè trên địa bàn tỉnh đều gắn với địa thế núi rừng trùng điệp, cùng nhiều điểm đến thu hút du khách nên du lịch vùng nguyên liệu chè Shan tuyết ở đây cũng được coi là một điểm nhấn nên khai thác và phát huy hết hiệu quả.
Chè Shan tuyết cổ thụ Hà Giang phân bố ở các địa phương bao quanh dãy núi Tây Côn Lĩnh với độ cao gần 2.500m; các vùng chè đều mọc tự nhiên và được trồng từ xa xưa, nay phát triển thành cổ thụ, nhiều cây chè có bán kính bằng 2 vòng tay người ôm.
Đặc biệt, các vùng chè nguyên liệu lớn đều nằm trong điều kiện mây phủ quanh năm và có địa thế đẹp, phong cảnh hữu tình; là điểm nhấn thu hút không ít du khách muốn khám phá và trải nghiệm về văn hóa miền núi nói chung và văn hóa chè nói riêng.
Tại thôn Đán Khao, xã Thượng Sơn (Vị Xuyên) - vùng nguyên liệu chè được mệnh danh là “trà mây” thường xuyên có khách du lịch tìm đến để thưởng ngoạn các cây chè cổ và trải nghiệm quy trình sản xuất chè thủ công của bà con dân tộc bản địa.
Những câu chuyện về nguồn gốc cây chè, chuyện người trồng, chăm sóc và hưởng lợi từ một loại cây kinh tế “tắm” trong mây trời; khiến cho du khách ưa thích khám phá luôn hứng thú tìm đến đây.
Sơn La
Nằm ở độ cao khoảng 1.800m so với mực nước biển, xã Tà Xùa, huyện Bắc Yên, tỉnh Sơn La, được thiên nhiên ban tặng khí hậu mát mẻ, cảnh quan hùng vĩ, tươi đẹp.
Nơi đây, còn được biết đến giống chè Shan tuyết với nhiều cây có tuổi đời hàng trăm năm cho hương vị chè đặc trưng không nơi nào có được.
Với những giá trị đó, người dân, chính quyền địa phương đang nỗ lực để thương hiệu này được người tiêu dùng trong và ngoài nước biết đến, sử dụng nhiều hơn.
Rừng chè Shan tuyết cổ thụ với diện tích 140.000ha đang được đồng bào dân tộc Mông bảo vệ.
Họ coi đây là “kho báu cổ” giúp mình thoát cảnh nghèo đói, vươn lên làm giàu.
Trong đó Tà Xùa hiện có hơn 200ha chè Shan tuyết; trong đó, gần một nửa là cây chè cổ thụ, tập trung ở các bản Bẹ, Tà Xùa, Chung Chinh.
Do quanh năm mây phủ, độ ẩm cao và khí hậu trong lành mát mẻ nên cây chè Shan tuyết nơi đây có búp to, dưới lá chè có phủ một lớp lông tơ mịn, màu trắng như tuyết, người dân nơi đây thường gọi là chè tuyết.
Những búp chè tươi mới thu hái được đưa vào chuyền chế biến chè đồng bộ, áp dụng quy trình kỹ thuật hiện đại kết hợp với kinh nghiệm thủ công lâu năm của người dân bản địa tạo ra những thành phẩm đạt chất lượng cao.
Nhờ đó, chè Shan tuyết từ không có thương hiệu nay trở thành sản phẩm OCOP 4 sao cấp quốc gia.
Cuối năm 2019, Hiệp hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam đã trao Bằng công nhận Quần thể Cây Di sản đối với 200 cây chè cổ thụ Tà Xùa tại bản Bẹ.
Phú Thọ
Ðược coi là "cái nôi" của ngành chè Việt Nam, tỉnh Phú Thọ đã triển khai nhiều giải pháp phát triển cây chè theo hướng bền vững, chất lượng, bảo đảm an toàn thực phẩm.
Phú Thọ là vùng đất Trung du với nhiều đồi lớn phù hợp để cây chè phát triển. Ðây là một trong những địa phương có diện tích và sản lượng chè lớn nhất cả nước gồm: năng suất chè đạt 118 tạ/ha; sản lượng đạt hơn 185.000 tấn/năm; tỷ lệ diện tích các giống chè mới đạt 75,3%, trong đó, cơ cấu giống phục vụ chế biến chè xanh khoảng 30%.
Hiện, Phú Thọ vươn lên đứng thứ tư về diện tích với hơn 16.000ha chè và thứ ba về sản lượng chè của toàn quốc.
Ðược cấp nhãn hiệu tập thể từ giữa năm 2016, trải qua bao thăng trầm, đến nay, sản phẩm chè xanh Chùa Tà của làng nghề chè Chùa Tà (xã Tiên Phú, huyện Phù Ninh) được nhiều người tiêu dùng biết đến.
Bên cạnh vùng nguyên liệu chế biến chè đen xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới như Ấn Ðộ, Trung Quốc, Ðức, Anh, tại Phú Thọ cũng hình thành các vùng nguyên liệu phục vụ chế biến chè xanh (trồng bằng các giống LDP1, Kim Tuyên, Phúc Vân Tiên...) ở các huyện: Tân Sơn, Thanh Sơn, Ðoan Hùng, Thanh Ba, Phù Ninh, Hạ Hòa.
Lâm Đồng
Lâm Đồng là một trong những tỉnh có diện tích trồng chè lớn nhất và lâu đời nhất Việt Nam.
Được thiên nhiên ưu đãi, đất đai mầu mỡ, khí hậu thích hợp và đặc biệt có lợi thế là tỉnh nằm ở độ cao 800-1.000m, nên chất lượng chè của Lâm Đồng được khẳng định là ngon, hương thơm, vị ngọt.
Hiện nay, tổng diện tích chè trên địa bàn tỉnh là 11.287,4ha chè các loại; trong đó, diện tích kinh doanh là 11.176,6ha; sản lượng đạt 160.729,5 tấn.
Cây chè ở Lâm Đồng chiếm 25% về diện tích và 27% về sản lượng chè của cả nước; tập trung chủ yếu ở các địa phương như Bảo Lộc, huyện Bảo Lâm, Di Linh, thành phố Đà Lạt...
Ngoài sản xuất các loại trà đen, trà xanh truyền thống, những năm qua, các doanh nghiệp, cơ sở, hộ gia đình còn liên kết, sản xuất và chế biến các loại trà Olong có nguồn gốc nước ngoài như Kim Tuyên, Tứ Quý, Ngọc Thúy, Thanh Tâm... có giá trị, mang lại thu nhập cao.
Trong 34 tỉnh, thành phố cả nước hiện có sản xuất và kinh doanh trà, Lâm Đồng có lịch sử trồng và có ngành công nghiệp trà sớm nhất, với sự ra đời Nhà máy Chè Cầu Đất từ năm 1927, do người Pháp xây dựng và cả vùng Cầu Đất được người Pháp cho trồng chè phủ kín trên các vùng đồi.
Ngày nay, nhà máy chè này vẫn hoạt động và đã được chứng nhận kỷ lục "Nhà máy Chè cổ xưa nhất Việt Nam còn hoạt động"./.
